کارکردهای گیاه مردم نگاری در جامعه عشایری ایران: عشایر ایل بویر احمد/ استان کهکیلویه و بویر احمد

دانش بومی عشایر شامل مشاهدات زیرکانه و دقیق در مورد گیاهان، حیوانات، آب و هوا، خاک، آفات نباتی و نظام های طبقه بندی است که کاملا با شرایط محلی مطابقت دارند. به عقیده پژوهشگران این حوزه، این دانش دقیق و دارای قابلیت پیش بینی است؛ زیرا افراد جوامع مذکور با آن زندگی کرده اند. اگرچه دانش بومی، بعضی مواقع، با خرافات، عقاید دینی غیرمستند و یا ترس از ناشناخته ها آمیخته است، ولی در مجموع از ارزش بالایی برخوردار است. گرایش به پژوهش های دانش بومی، برخی به دلایل قابلیت های نهفته در آن ها و برخی به دلیل خصلت های خاص این نوع پژوهش هاست. در این مطالعه دانش بومی عشایر ایل بویر احمد در استان کهگیلویه و بویر احمد مورد بررسی قرار گرفته است. جهت کسب اطلاعات در گام نخست دامنه ای از روش های جمع آوری اطلاعات به شیوه ساختارمند همچون پرسش نامه های طراحی شده، تا روش های کاملا بدون ساختار همچون دیدار و گفتگوی آزاد، به کار گرفته شد. روشی دیگر نیز در قالب (ساختارمند، نیمه ساختاریافته و یا بدون ساختار) مورد استفاده قرار گرفته است. در مصاحبه ها، پرسش ها با محوریت چگونگی بهره مندی و همچنین حفاظت از منابع طبیعی مطرح گردید. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که بومیان، گیاهانی را که در محل سکونت خود یافت نموده و در طول سالیان متمادی از آن ها جهت مصارف مختلف استفاده های متنوع کرده اند به گونه ای نامگذاری می کنند که تا حد زیادی با خصوصیات مورفولوژیک، نیازهای اکولوژیک، بو، طعم و محل رویش آن ها تناسب داشته باشد. به علاوه ساکنان منطقه به خصوص سالخوردگان، به خوبی برخی از خانواده های گیاهی را شناخته و با آن که از رده بندی دانش رسمی مطلع نبودند، لیکن برخی از گیاهان را هم خانواده یکدیگر معرفی می کردند. از موارد برجسته در دانش چادرنشینان منطقه مورد بررسی، باورهایی بود که آنان پیرامون حفاظت از گیاهان مورد استفاده خود داشتند. همچنین نتایج این بررسی گویای آن است که گیاه شناسی مردمی، گیاه شناسی ای غالبا تجربی و تا اندازه زیادی کاربردی است.