محاسبه کارآیی و رتبه بندی چغندرکاران ایران

با توجه به اهمیت نقش چغندرقند در تولید شکر داخلی، بررسی کارآیی این محصول می تواند نقشی به ‏سزا در راستای افزایش تولید آن داشته باشد. از این ‏رو، در تحقیق حاضر، با استفاده از آمار و اطلاعات سیزده استان تولیدکننده چغندرقند در سال 1395 و در محیط نرم ‏افزاری GAMS، محاسبه انواع کارآیی شامل کارآیی فنی تحت شرایط بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس، تخصیصی، اقتصادی، مقیاس و کارآیی مدیریتی انجام شد؛ همچنین، با استفاده از روش ‏هایی بر پایه تحلیل پوششی داده ها، واحدهای تولیدکننده چغندرقند (استان ها) رتبه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد که توان زیادی برای افزایش کارآیی اقتصادی تولیدکنندگان چغندرقند در مناطق مورد مطالعه وجود دارد؛ همچنین، کارآیی فنی عامل اساسی تفاوت در کارآیی‏ های اقتصادی بوده و کارآیی مقیاس تولید چغندرقند نیز عامل پایین بودن کارآیی فنی است. بر اساس نتایج محاسبات، به ‏ترتیب، استان های آذربایجان غربی، خراسان رضوی، فارس، خراسان جنوبی و خوزستان بالاترین رتبه و استان های قزوین، اصفهان و کردستان پایین ‏ترین رتبه را در کارآیی متقاطع داشتند. نتایج رتبه ‏بندی نشان داد که در بین استان‏ های کارآ، استان ‏هایی که سهم بیشتری از تولید چغندرقند را به خود اختصاص داده‏ اند، از وضعیت کارآیی مطلوب ‏تری برخوردارند؛ افزون بر این، مدل کارآیی متقاطع واحد مجازی تصمیم‏ گیرنده نسبی آنتی ‏ایده ‏آل، در مقایسه با سایر روش ‏های رتبه ‏بندی کارآیی، مطلوب ‏ترین نتیجه را برای تمایز کارآیی واحدهای تصمیم ‏گیرنده کارا در اختیار قرار می‏دهد. در پایان، با توجه به بالا بودن کارآیی تولید چغندرقند در استان خوزستان، توسعه کشت آن در این استان توصیه می‏ شود.