روش شناسی تحقیق در عملیات نرم

در چهار دهه اخیر روش ها و متدولوژی های جدیدی برای حل کردن مسایل غیرساختاریافته و آشفته با ذینفعان متعدد توسعه داده شده است. از این میان می توان به متدولوژی سیستم های نرم، انگاشت شناختی و رویکرد انتخاب استراتژیک به عنوان مهمترین این روش ها اشاره نمود. روش های مزبور که ساختاری دقیق و چارچوبی مشخص دارند، اغلب به عنوان تحقیق در عملیات نرم یا روش های ساختاربندی مسایل نام گذاری می شوند. امروزه تحقیق در عملیات نرم از ادبیات علمی مناسبی برخوردار بوده و در بسیاری از دوره های تحقیق در عملیات / علم مدیریت در دانشگاه های معتبر تدریس می شود. روش های تحقیق در عملیات نرم ریشه در تفکر سیستمی نرم داشته و از لحاظ پارادایم، متعلق یعنی پارادایم تفسیری/ یادگیری هستند؛ با این حال تعیین مرزی مشخص و دقیق بین تکنیک های نرم و سخت تحقیق در عملیات به سادگی ممکن نبوده و بسیاری از تکنیک ها، بنا به استفاده در موقعیت های گوناگون می توانند سخت و یا نرم قلمداد گردند. هدف مقاله حاضر، بررسی خاستگاه و جایگاه فعلی روش شناسی نرم تحقیق در عملیات و بحث درباره ریشه های نظری این رویکرد است. مقایسه تحقیق در عملیات در دو کشور آمریکا و انگلستان به روشنی تفاوت های رویکردهای نرم و سخت را نشان می دهد. در مجموع می توان گفت که رویکردهای سخت و نرم تحقیق در عملیات مکمل یکدیگر هستند؛ به طوری که روش های نرم در تشکیل ساختار (صورتبندی) مسئله و روش های سخت در حل مسایل کاربرد دارند.