اعتبارسنجی شواهد وقوعی قرآنی نظریه اجتهاد الگومحور

طبق نظریه اجتهاد الگو محور، باید مقاصد احکام را الگو قرار داده و قالب و شکل احکام و یا خود احکام را تغییر دهیم، و در حیطه تشریع جدید، احکام نشات گرفته از سیره عقلاء و عقل را جایگزین احکام یا قالب-های تغییریافته نماییم. این نظریه با بحث جاودانگی احکام قرآن رابطه مستقیم دارد و از ابعاد مختلف- مبانی و ادله- باید نقد و بررسی شود. جستار پیش رو، صرفا شواهد وقوعی قرآنی نظریه مزبور- یعنی برده و کنیزداری، نابرابری سهم الارث زن و مرد و مجازات های بدنی- را با روشی توصیفی- تحلیلی مورد نقد و بررسی قرار داده است، نتیجه آنکه: گرچه برده و کنیزداری کهن در عصر حاضر قابلیت اجرایی ندارد اما این مسئله به معنای نسخ دایمی احکام آن نیست، و بر فرض دایم المنسوخ بودن، تعمیم نسخ این دلیل وقوعی بر احکام دیگر بدون دلیل است، و افزون بر این، می توان برده داری را به معنای نوین نیز به کار برد. در رابطه با نابرابری سهم الارث، باید برابری ها و نابرابری های نظام اقتصادی خانوادگی در اسلام را در کنار هم دید و نگاه تک بعدی نداشت. تمسک به فعالیت اقتصادی زنان برای برابری ارث نیز ناتمام است زیرا آنان در اعصار و امصار مختلف فعالیت اقتصادی داشته اند و این مسیله، مسئله نویی نیست. در رابطه با مجازات های بدنی، احکام قرآنی مزایایی نسبت به مجازات های جایگزین دارد که منسوخ بودن آنها را منتفی می سازد.