مقایسه میزان ذخیره ی کربن و نیتروژن در خاک کاربری های جنگل دست کاشت، جنگل طبیعی و اراضی کشاورزی آبخیز دشت ارژن در استان فارس

ترسیب کربن در زیست توده ی گیاهی و خاک، ساده ترین و به لحاظ اقتصادی عملی ترین راهکار ممکن برای کاهش کربن اتمسفری محسوب می شود. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر کاربری های دست کاشت زبان گنجشک، سرو نقره ای، اقاقیا، سنجد، سدروس و بلوط ایرانی بر میزان ذخیره ی کربن و نیتروژن خاک در سال 1397 در منطقه ی دشت ارژن استان فارس انجام شد. برای هر کاربری جنگل کاری، تعداد 25 اصله درخت به فاصله 5/2 متر از یکدیگر در سه قطعه نمونه وجود داشته که مساحت هر کدام 156 متر مربع است. همچنین در مجاورت این کاربری ها که حدود 50 سال پیش در قالب آزمایش های سازگاری و پیش آهنگ ایجاد شده بودند، کاربری جنگل طبیعی بلوط ایرانی و زمین کشاورزی زیر کشت یونجه با سابقه ی کشت 10 ساله، مورد مطالعه قرار گرفت. برای هر کاربری جنگل کاری و در هر قطعه نمونه آنها، پنج نمونه ساده خاک از عمق 20-0 سانتی متری بر روی اقطار قطعه نمونه برداشت شد و با مخلوط کردن آن ها، یک نمونه مرکب برای هر قطعه نمونه و در مجموع سه نمونه برای هر کاربری تهیه و کربن آلی و نیتروژن کل خاک در آزمایشگاه اندازه گیری شد. سپس، میزان ذخیره ی کربن و نیتروژن و ارزش اقتصادی آن ها محاسبه شد. نتایج نشان داد هر هکتار خاک زیر پوشش دو گونه سدروس و جنگل طبیعی بلوط ایرانی، به ترتیب 9/387 و 6/348 تن گاز دی اکسیدکربن را ذخیره کرده است. ارزش اقتصادی کل ذخیره ی کربن در خاک این دو کاربری،به ترتیب معادل 258/3 و 932/2 میلیارد ریال در هکتار محاسبه شد. برخلاف انتظار، میزان ذخیره ی کربن و نیتروژن در زیر جنگل کاری سدروس، به عنوان یک گونه ی غیر بومی، بیشتر از از سایر گونه ها بود. تبدیل اراضی جنگل طبیعی به اراضی کشاورزی باعث کاهش 63/79 درصدی میزان ذخیره ی کربن در خاک شده است. با توجه به نتایج این پژوهش، توصیه می شود از تغییر کاربری جنگل های طبیعی به اراضی کشاورزی خودداری شده و برای احیای اراضی جنگلی تخریب شده، اقدام به کاشت گونه  های جنگلی بومی مانند بلوط و غیربومی سازگار با شرایط اقلیمی منطقه شود.