مطالعه تطبیقی شیوه کاشی نگاری و کاشی سازی توسط مشهدی یوسف و محمد پور یوسف در دو حمام حاجی و گلزار رشت

حمام های به جای مانده از دوره قاجار در رشت یکی از مراکز مهم تاریخی، فرهنگی و هنری محسوب می شوند. هم چنان که در دوره قاجار و در رشت فعالیت های مهمی اعم از سیاسی و اقتصادی صورت گرفته، توجه به زیرساخت ها و ایجاد فضاهای هنری و نیز فضای شهری به معنای مدرن آن از نظر پنهان نمانده است. از بین حمام ها، به عنوان مراکز عمومی، سه حمام از آن دوران باقی مانده که تنها دو حمام سردری منقوش به کاشی دارد. هدف از این پژوهش، بررسی دو حمام قاجاری، یعنی حمام حاجی و حمام گلزار و یافتن اشتراکات و افتراقات است. حال پرسش اصلی آن است: با آن که این دو حمام توسط خانواده ای هنرمند(پدر و پسر) به فاصله بیست وشش سال ساخته شده است؛ آیا می توان به تکامل هنر کاشی سازی و کاشی نگاری در رشت دست یافت؟ یافته ها نشان می دهد: با آن که مشهدی یوسف حمام حاجی را به روشی استادانه کارکرده، اما محمد پور یوسف در استفاده از کاشی نگاری از موقعیت های نوین تری چون تک چهره نگاری و برجسته کاری در کاشی و استفاده از عکس و تبلیغ شاهان قاجاری در تکامل کاشی نگاری سود جسته و این هنر را به میراث خانوادگی افزوده است. اگر مشهدی یوسف را به عنوان اولین هنرمند کاشی ساز و کاشی نگار بومی بدانیم، محمد پور یوسف اولین هنرمند به شیوه نوین در کاشی سازی و کاشی نگاری در رشت به حساب می آید. پژوهش پیش رو، به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و اطلاعات ارایه شده در آن، ترکیبی از تحقیقات کتابخانه ای و میدانی است.