شناسایی منابع مقاومت نسبت به نژادهای TTKSK و TTKTK (متعلق به گروه نژادی Ug99) بیمارگر زنگ ساقه در برخی از ژنوتیپ های سینتتیک هگزاپلویید گندم

زنگ سیاه یا ساقه گندم با عامل قارچی Puccinia graminis f. sp. tritici (Pgt) خسارت زاترین بیماری گندم در سراسر جهان می باشد. نژاد TTKSK (Ug99) و واریانت های مشتق شده از نژاد اولیه از نژادهای بسیار پرآزار قارچ Pgt می باشند که تولید جهانی گندم را با خطر بسیار جدی مواجه ساخته اند. تاکنون نژادهای TTKSK و TTKTK (از گروه نژادی Ug99) از مناطق مختلف کشور گزارش شده اند و این موضوع امنیت غذایی کشور را تهدید می کند. شناسایی ژنوتیپ های گندم مقاوم به نژادهای متفاوت Pgt و بکارگیری آن ها در برنامه های به نژادی تولید ارقام مقاوم، نه تنها از خسارت ناشی از این بیماری ممانعت نموده بلکه اقدامی برای جلوگیری و کاهش مصرف سموم در مبارزه علیه بیماری مذکور به حساب می آید. با توجه به ماهیت تولید ژنوتیپ های سینتتیک هگزاپلویید گندم (وجود اجداد وحشی در شجره ژنوتیپ ها) و وجود تنوع ژنتیکی بالا در این ژنوتیپ ها پیدا کردن منابع مقاومت موثر جدید نسبت به نژادهای گروه Ug99 در این ژنوتیپ ها دور از انتظار نبود. به همین منظور مقاومت 346 ژنوتیپ سینتتیک گندم به همراه شاهد حساس (مک نیر701) با دو نژاد TTKSK و TTKTK در مرحله گیاهچه ای در شرایط گلخانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ارزیابی گردید. گیاهچه ها با استفاده از مخلوط یوریدینیوسپور و روغن سالترول 170 در مرحله 12 از مقیاس زادوکس مایه زنی شدند. چهارده روز پس از مایه زنی گیاهچه ها تیپ آلودگی براساس روش تغیر یافته مک اینتاش و همکاران تعیین شد. تجزیه واریانس نشان داد که در شرایط نژادهای مورد مطالعه بین ژنوتیپ های گندم تنوع ژنتیکی و اختلاف بسیار معنی داری وجود دارد.