بررسی ضمان مربی در تربیت مبتنی بر قواعد فقهی با تاکید بر قاعده اقدام

قواعد فقهی عامه به عنوان یکی از منابع معتبر و قابل استناد در استنباط احکام فقهی مختلف نزد فقها پذیرفته شده است. قاعده های لاضرر، اقدام و ضمان بر تعدی و تفریط از قواعد فقهی عامه هستند که فقهای متقدم و متاخر شیعه به تناسب ابواب فقهی برای یافتن پاسخ مسایل و موضوعات فقهی به آن ها تمسک نموده و دیدگاه خویش را با تکیه بر آن ها بیان کرده اند. در این نوشتار در پی پاسخ به این سوال هستیم که از لحاظ فقهی اقتضای جریان قواعد مذکور درباره ضمان ناشی از اقدامات تربیتی مربیان چیست؟ قاعده لاضرر در اصل درباره نفی احکام ضرری در تشریع است که می تواند شامل نفی ایراد ضرر به دیگران نیز بشود. قاعده اقدام نیز، در اصل درباره مشغولیت ذمه شخص در معاملات بالمعنی الاخص است. شمول ضمان ناشی از آن بر فعالیت های تربیتی به خاطر آن است که معاملات بالمعنی الاعم، شامل ارتباطات تربیتی مربیان و متربیان است؛ لذا ایراد آسیب بر مولی علیهم مشمول ادله ضمان می شود. تعدی و تفریط در رعایت مصالح تربیتی متربیان نیز به خاطر عمومیت ملاک قاعده، از اسباب تحقق ضمان مربیان است. علاوه بر آن اقتضای بنای عقلا نیز ضمان مربیان است.