تبیین زمینه ها و مولفه های ارتقاء تمدن اسلامی

تمدن اسلامی یکی از تاثیرگذارترین تمدن های جهانی است که در گستره جغرافیایی وسیع و با استفاده از فرهنگ تلفیقی و تکمیلی، توانست میان اصول و مبانی آموزه های خود با اندیشه های سایر اقوام و ملل، ارتباط و سازش برقرار کند و باعث ایجاد یک تحول شگرف و پویای ذهنی و فکری در جهان هستی گردد که با بازتاب ها و واکنش های فرهنگی و علمی گسترده  همراه بود. این تمدن، از سده‌های سوم تا ششم هجری، نقش بسزایی در فرهنگ و تمدن بشری ایفا نمود.  در این راستا، مقاله ‌حاضر با ‌استفاده از منابع‌کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی – تحلیلی، درصدد پاسخ به‌این پرسش است که بسترها و مولفه های شکوفایی تمدن‌اسلامی چه بود؟ براساس یافته‌های پژوهش، عوامل ‌بیرونی و درونی متعددی در رشد و شکوفایی تمدن‌اسلامی موثر بوده است؛ قسمتی به مبانی‌ اعتقادی و آموزه‌های‌ مذهبی آنان و قسمتی نیز، به‌ عملکرد و مبانی‌رفتاری آنها در عرصه علم و معرفت مربوط بوده است. به این ترتیب، تمدن اسلامی با مشخصه های برجسته همچون؛ آزاداندیشی، انعطاف پذیری و قابلیت سازگاری، نوآوری، جامع‌نگری علمی، عقل مداری، علم گرایی،  عدالت گستری و بهره گیری از میراث گذشتگان، توانست خود را به اوج شکوفایی برساند.