بررسی مایگان و شگردهای زبانی و بلاغی «حرف اضافه» رضا رفیع

طنز یکی از ژانرهای ادبی مهم محسوب میشود، که در طول تاریخ ادبیات این سرزمین، بویژه پس از نهضت مشروطه وظیفه انتقاد از مسایل اجتماعی را بر عهده داشته است. در بررسی آثار طنز آمیز علاوه بر تحلیل درونمایه ها و آماج طنز میتوان به بررسی تکنیکهای طنزپردازی نیز پرداخت، که شناخت این شگردها در فهم و درک مخاطب و نیز التذاذ بیشتر آنها در مطالعه آثار طنزآمیز موثر است. رضا رفیع از طنزپردازان معاصر کشورمان است، که طنزهایی به شعر و نثر دارد. او با نگاهی دقیق و با زبانی شیرین ضمن بهره گیری از انواع تکنیکها طنزپردازی به طرح دیدگاه های انتقادی خود نسبت به نابسامانیهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور میپردازد، که هم موجب خنده و تفکر مخاطب و هم سبب تنبه مسیولان میگردد. رفیع هرچند در جایگاه یک طنزپرداز متعهد، دغدغه عدالت اجتماعی و آزادی بیان دارد؛ اما طنز او شیرین و غیرگزنده است. جستار پیش رو که به روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته، ضمن بررسی درونمایه و آماج کتاب حرف اضافه، شگردهای سه گانه زبانی، بلاغی و موقعیتی طنز رفیع نیز مورد بررسی قرار گرفته است. برایند پژوهش حاضر حاکی از آن است، که رفیع از غالب شگردهای طنزپردازی به ویژه بهره گیری از ظرفیت زبان عامیانه و محاوره، در حوزه زبانی وکنایه و تعریض در سطح بلاغت و خلق موقعیتهای طنزآمیز به وسیله توصیف سود جسته است. نگارندگان از شگردهای دیگر طنز نظیر: آیرونی، نظیره نویسی و نقیضه پردازی در "حرف اضافه" رفیع غافل نبوده و نمونه هایی مناسب از مقولات یاد شده را مورد بررسی قرار داده اند.