رویکرد فقهی به رای ممتنع

رای به مثابه فعل سرنوشت ساز در انتخابات، فارغ از میزان تاثیر در نظم مردم سالاری دینی، در همه پرسی و انتخابات، گاه شکل ممتنع به خود می گیرد و به صورت سفید انداخته می شود. نظام های حقوقی، هریک تحلیلی در هویت و اثر رای ممتنع برگزیده اند؛ اما در نظام حقوق اساسی ایران، رای ممتنع در زمره آرای ماخوذه و باطل انگاشته می شود. مسئله اساسی این اثر، تحلیل رای ممتنع در دو جانب شهروند و نیز مواجهه حقوقی نظام انتخاباتی حاکم است. در سوی اول، هویت حق انگار یا حکم انگار رای ممتنع، وضعیت حقوقی انتخاب کننده در قبال شرکت در انتخابات را مشخص می سازد و تکلیف یا حق او را نسبت به نظام سیاسی و نیز نامزدهای انتخاباتی روشن می کند. در مقابل، رای ممتنع اخذشده از سوی مجریان، چه هویت و اثری بر سرنوشت انتخابات و نظام سیاسی خواهد داشت. این نوشته براساس مطالعات کتابخانه ای و رویکرد توصیفی-تحلیلی، بی آنکه در دوگانه حق یا تکلیف گرفتار آید، حفظ نظام سیاسی و وجوب مشورت دهی به حاکم اسلامی را قیودی بر حق رای یا مبنایی برای حرمت دهی به رای ممتنع می داند و ماهیت رای ممتنع را نیز از قبیل سکوت یا «لا ادری» تحلیل می کند.