شناخت سه گانه آیینیک (عدم پذیرش، ایرادات آیین دادرسی و دفاع ماهوی)

گفته می شود که از قواعد اولیه و اساسی آیین دادرسی این است که ایراد آیین دادرسی در صورت پذیرش، تاثیری در رد قطعی ادعای طرف مقابل ندارد. در بندهای یازده گانه ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی، مصادیق گوناگون ایرادات برشمرده شده است. اگرچه عناوین قانونی ایرادات آیین دادرسی تنها به موارد مصرح در ماده مذکور منحصر نیست، همه مصادیقی که در این ماده به عنوان ایرادات آمده است، طبیعتی یکسان ندارند؛ بعضی از بندهای ماده 84 به سبب تاثیری که در رد ادعای خواهان پس از بررسی ماهوی دارند، باید در شمار دفاع ماهوی قرار گیرند. همچنین در پاره ای موارد، جهات قانونی مورد استناد، موجب رد همیشگی ادعا، بدون بررسی و رسیدگی ماهوی می شوند. قواعد دسته اخیر را نمی توان با قواعد ایرادات یا دفاع ماهوی تحلیل کرد، زیرا به هیچ یک تعلق ندارند. اینان به لحاظ اثر آن در رد ادعا، همچون دفاع ماهوی هستند و از این نظر که مانع ورود در ماهیت دعوا می شوند، به ایراد آیین دادرسی شباهت دارند. در این مقاله به این نتیجه رسیده ایم که ایجاد دسته سوم در کنار دو دسته دیگر به منظور شناخت صحیح قواعد آیین دادرسی و آثار طرق دفاعی کمک بسیاری به نظر و فن آیین دادرسی می کند.