تعیین مناطق مستعد سیل با مدل ‏های FR، SI و Shannon به ‏منظور کاهش مخاطرات سیل (مطالعه موردی: حوضه ‏آبخیز کشکان)

تعیین نقشه مناطق مستعد سیل با هدف ذخیره رواناب‏ها به منظور تامین آب مورد نیاز برای اهداف مختلف و نیز کنترل خسارت های ناشی از سیل، اهمیت و ضرورت زیاد این موضوع را برای حفاظت از منابع طبیعی و انسانی نشان می‏د‏هد. استان لرستان و به‏ویژه حوضه کشکان شامل سلسله، دلفان، دوره، خرم‏آباد، پلدختر و کوهدشت، بسیار سیل‏خیز است و بارها دچار خسار ت های ناشی از سیل شده و در فروردین 1398 بزرگ‏ترین سیل 200 سال اخیر را تجربه کرده است. در پژوهش حاضر، تلاش شده است تا نقشه پهنه‏بندی سیلاب به‏منظور کاهش مخاطرات سیل حوضه آبخیز کشکان با استفاده از مدل‏های نسبت فراوانی، شاخص آماری و آنتروپی شانون و نیز با بهره‏گیری از روش‏های مبتنی بر ArcGIS برای بهبود تصمیم‏گیری و مدیریت سیل در این منطقه ارایه شود. به این منظور، موقعیت جغرافیایی 123 نقطه سیل‏گیر در منطقه به دو گروه واسنجی و اعتبارسنجی تقسیم شدند. در اجرای هر سه مدل از پارامترهای موثر بر سیل شامل شیب، جهت شیب، انحنای زمین، زمین‏شناسی، کاربری اراضی، خاک‏شناسی، شاخص رطوبت توپوگرافی، بارش، تراکم آبراهه، فاصله از آبراهه و مدل ارتفاعی رقومی منطقه استفاده شد. همچنین، برای اعتبارسنجی نتایج مدل‏ها از منحنی مشخصه عملکرد در نرم‏افزار SPSS استفاده شد. حساسیت‏سنجی پارامترها برای هر سه مدل نیز انجام شد که فاصله از رودخانه، موثرترین پارامتر مشترک در هر سه مدل بود. بیشترین صحت برای این منطقه به مدل آنتروپی شانون (82/0، خیلی خوب) اختصاص داشت و بعد از آن، مدل نسبت فراوانی و شاخص آماری (78/0، خوب)، مناسب این منطقه معرفی شدند. نتایج نشان داد مدل آنتروپی شانون، مساحت بیشتری از حوضه را تحت شرایط پتانسیل زیاد خطر سیل‏گیری نشان می‏دهد (حدود 40 درصد از مساحت منطقه در طبقه خطر سیل زیاد و خیلی زیاد) که اغلب مناطق غربی و همچنین، مناطق مرکزی حوضه را شامل می‏شوند که در کوهدشت، خرم‏آباد و پلدختر قرار دارند و باید در اولویت اول برنامه‏ریزی و مدیریت ریسک سیل در این حوضه قرار گیرند.