ارزیابی اثر شبکه جاده ها بر کاهش کیفیت زیستگاه های حیات وحش در استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از شاخص Vicinity Impact

شبکه جاده ها به عنوان مهم ترین زیرساخت های حمل و نقل دارای آثار بوم شناختی بر زیستگاه ها و جمعیت های حیات وحش هستند. تاثیر همسایگی شبکه جاده ها بر زیستگاه ها به همراه قطعه قطعه شدن زیستگاه، می تواند به کاهش چشمگیر کیفیت زیستگاه و تنوع زیستی منجر شود. توسعه شبکه جاده ای از مهم ترین عوامل خطر برای زیستگاه ها و گونه های ارزشمند موجود در استان چهارمحال و بختیاری به شمار می رود و لازم است در راستای برنامه ریزی نظام مند حفاظت و کاهش اثرهای منفی، وضعیت زیستگاه ها و خدمات بوم شناختی بررسی شود. در پژوهش حاضر، کیفیت زیستگاه گونه های با ارزش شامل قوچ و میش اصفهان Ovis orientalis Gmelin, (subspecies isphahanica Nasonov)، پلنگ Panthera pardus Pocock, و خرس قهوه‏ایUrsus arctos Linnaeus, با استفاده از نرم افزار InVEST مدل سازی شد. همچنین، تاثیر همسایگی شبکه جاده ای با استفاده از شاخص اثر همسایگی، ارزیابی شد. در راستای ارزیابی کارآیی شبکه فعلی مناطق حفاظت شده در استان و شناسایی مناطق دارای اولویت برای حفاظت، از نرم افزار Marxan، استفاده شد. نتایج نشان داد که به طور میانگین 20% از سطح استان دارای مطلوبیت بسیار زیاد برای گونه های هدف است. ولی، تراکم نسبتا زیاد شبکه جاده ای موجب شده است که حدود 14% از مساحت استان تحت تاثیر قرار گیرد،که لزوم شناسایی مناطق دارای بیشترین ارزش بوم شناختی و حداقل آثار همسایگی را افزایش داد. نتایج نشان داد که مناطق شرق، غرب و جنوب غرب استان دارای بیشترین ارزش بوم شناختی و حداقل اثر همسایگی است. حدود 28% این مناطق در حال حاضر در داخل شبکه فعلی مناطق حفاظت شده قرار دارد، که کارآیی نسبی شبکه را نشان داد.