تاثیر کاربری اراضی و ویژگی های خاک بر تغییرپذیری کربن آلی خاک (منطقه مورد مطالعه: علا سمنان)

افزایش دی اکسید کربن جو یکی از علت های اصلی گرمایش جهانی و پیامدهای مخرب محیطی بر کره زمین است. خاک ها سومین ذخیره گاه اصلی کربن هستند و کمیت ذخیره کربن به شدت متاثر از نوع مدیریت کاربری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرپذیری مقدار ذخیره کربن در کاربری های باغ انار (L. Punica granatum)، مزرعه یونجه (L. Medicago sativa)، مرتع، مزرعه جو (L. Hordeum vulgare) و آیش با در نظر گرفتن تاثیر مولفه های مربوط به خاک (مقدار ماسه، رس، سیلت، N، P، K، OC،  EC وpH) در منطقه علا شهرستان سمنان انجام شد. در هر کاربری از دو طبقه عمقی صفر تا cm 5 و cm 30-5 خاک در سه تکرار نمونه گیری شد و ویژگی های مذکور در 30 نمونه برداشتی، اندازه گیری شد. به منظور بررسی اثر نوع کاربری در دو عمق خاک مورد مطالعه بر مقدار کربن خاک از تجزیه واریانس و برای مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن و برای بررسی ارتباط بین ویژگی های خاک و کربن آلی از همبستگی پیرسون استفاده شد. برای تعیین نوع رابطه بین متغیرها، رگرسیون چندگانه گام به گام انجام شد. بر اساس نتایج، نوع کاربری در دو عمق خاک اثر معنی داری بر روی ذخیره کربن خاک دارد. بیشترین میانگین ذخیره کربن خاک در عمق های صفر تا cm 5 و cm 30- 5 خاک در کاربری های مزرعه L. M. sativa و باغ  P. granatum به ترتیب Ton/ha 14/16 و Ton/ha 11/68 است. کم ترین مقدار ذخیره کربن در عمق های صفر تا cm 5 و cm 30- 5 خاک مربوط به کاربری مرتع به ترتیب t/ha 23/6 و t/ha 58/16 است. ضریب همبستگی پیرسون بین کربن آلی و N و P به ترتیب با r برابر 8/0 و 59/0 (معنی دار در سطح 5 درصد) به دست آمد. از آن جایی که همبستگی OC و P کم است، بنابراین، در بررسی رگرسیون حذف شد و در رابطه نهایی، OC خاک فقط بر اساس N خاک به دست آمد. در مجموع به دلایلی چون اقلیم خشک، فقر پوشش گیاهی و شرایط خاکی نامناسب در کاربری مرتع نسبت به کاربری زراعت و باغ انار مقدار کربن کمتری ذخیره می شود. همچنین ویژگی های خاک به جز ازت اثر معنی داری بر روی ذخیره کربن آلی خاک ندارند. بنابراین برای افزایش OC می توان از کشت گیاهان خانواده بقولات متناسب با شرایط این مناطق استفاده کرد.