بازنمایی رسانه ‏ای مناسک زیارت اربعین در ایران؛ سال‏ های 1392 تا 1396

در جامعه ایران، مناسک مرتبط با عزاداری برای امام حسین (ع) از اهمیت و گستردگی قابل ملاحظه ای برخوردار است. در سال‏ های اخیر شکل تازه ‏ای از مراسم مربوط به اربعین در قالب پیاده ‏روی دسته ‏جمعی به سمت کربلا برای رسیدن به بارگاه امام حسین پدید آمده و از سال 1392 ابعاد میلیونی به خود گرفته است. از آنجا که حضور تعداد زیاد جمعیت حاضر در رویداد اربعین، جایگاه اربعین را به عنوان یکی از عناصر اصلی ابراز هویت شیعی برجسته نموده و مشارکت موثر ایرانیان در این رویداد، مجرایی بسیار مناسب برای شناخت کنش ‏های دینی ایرانیان به ‏دست داده است، بررسی نحوه بازنمایی این فعالیت جمعی و گفتمان هایی که حول آن شکل گرفته است و به این پدیده معنا می دهد در مقاله حاضر مورد توجه قرار گرفته و تنوع بازنمایی‏ های آن با مراجعه به متون نوشتاری مکتوب و دیجیتال انتشاریافته در رسانه ‏های ارتباط جمعی (روزنامه ‏ها، خبرگزاری ‏ ها و پایگاه‏های خبری) در میدان جامعه ایران در فاصله پنج ساله 1392 تا 1396 به کمک رویکرد نظری و روشی تحلیل گفتمان لاکلو و موف و طی فرایند بررسی و تحلیل 1800روز مطلب، شناسایی شده است. با تمرکز بر شناسایی دال مرکزی، دال‏ های پیرامونی و تفکیک ژانرهای روایت متفاوت، شش گفتمان شکل گرفته حول مناسک زیارت اربعین ارایه می‏ شود که این رویداد را البته نه با قدرت برابر بازنمایی می ‏کنند. دستاورد مقاله از نوع توصیفی و اکتشافی است که می ‏تواند زمینه فهم اربعین به مثابه یک پدیده اجتماعی و گفت و گو درباره دگرگونی‏ های فرهنگی ایران معاصر و شناخت تنوع و تکثر جامعه پس از انقلاب اسلامی را فراهم سازد.