بحران آب، سنت و توسعه در ایران: تجدیدمطلعی در مفهوم «نوسازی» با اشاره به مستند «مادرکشی»

اکثر برنامه هایی که در ایران ذیل مفهوم «نوسازی»، تعریف و اجرا شده اند، کمتر به عناصر فرهنگی و «بومی» این مرزوبوم نظر داشته اند و به همین دلیل، در برخی از حوزه ها، مخصوصا محیط زیست و آب، به «بحران» های موجود در آن ها دامن زده اند. ازهمین رو، به نظر می رسد که بایستی در مفاهیم «نوسازی» و «توسعه» بازنگری کرد و با اتکا به مفهوم «سنت» و توجه به «علم اجتماعی رهایی بخش»، برای دگرگونی پارادایمی که بقول هانا آرنت کمر به نابودی «طبیعت» بسته است، تلاش نمود. مستند ارزشمند «مادرکشی» ساخته کمیل سوهانی که در محافل آکادمیک و غیرآکادمیک داخل و خارج بسیار مورد تقدیر قرار گرفته است و با بینشی تاریخی، به موضوع «بحران آب» در ایران پرداخته، قادر است به پرورش آن «علم اجتماعی رهایی بخش» کمک کند.
به نظر می رسد که رویکرد نظری و روشی این مستند، مشابه آن چیزی است که در «نهادگرایی جدید» دنبال می شود. در «نهادگرایی جدید»، هم تاریخ مهم است و هم عناصر «بومی» موجود در آن؛ در نتیجه، با کمک از این رویکرد، می توان در مبانی و مبادی مکتب «نوسازی» که تاکنون نه تنها در ایران، بلکه در دیگر کشورها، «اثرات جانبی منفی» فراوانی برجای گذاشته است، بازنگری کرد. ازاین رو، در این مقاله، مطابق با این رویکرد و با اشاره به آن مستند، تلاش می شود تا ضمن نقد مختصات نظام دانش موجود در مواجه با بحران محیط زیست، و «دور باطل» تشدید «بحران آب» در ایران، به «نهادگرایی جدید»، به عنوان بدیلی پارادایمی و رهایی بخش در شناخت آنچه در این حوزه بر سر طبیعت ایران آورده شده است، تاکید و تکیه شود.