بررسی همبستگی ژنتیکی و تنوع صفات مورفولوژیکی القاء شده در جمعیت موتانت برنج (.Oryza sativa L) رقم هاشمی

جهش زایی به عنوان یکی از منابع مهم ایجاد تنوع ژنتیکی بوده و موتانت های گیاهی می توانند منابع مهم زیستی برای اصلاح گیاهان و مطالعه عملکرد ژن ها محسوب شوند. روش های مرسوم اصلاحی برای ایجاد تنوع ژنتیکی از راندمان پایینی برخوردار هستند. ما نشان دادیم، تیمار بذور برنج رقم هاشمی با 8/0 درصد اتیل متان سولفونات (EMS) برای 8 ساعت، سبب تغییرات فنوتیپی قابل مشاهده ای روی ژنوتیپ های موتانت برنج نسل M2 از نظر تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، طول خوشه، تعداد دانه های پر و خوشه چه های پوک در خوشه، طول دانه، عرض دانه، وزن صد دانه و عملکرد دانه می شود. ضرایب تنوع فنوتیپی بیشتر صفات بالاتر از ژنتیکی بود. تعداد دانه پر در خوشه بیشترین و طول دانه کم ترین وراثت پذیری عمومی را داشت. عملکرد دانه نیز از وراثت پذیری نسبتا بالایی برخوردار بود. تجزیه همبستگی میان صفات مختلف در ژنوتیپ های موتانت نشان داد که عملکرد با تعداد پنجه بارور و تعداد دانه پر در خوشه همبستگی فنوتیپی مثبت معنی داری دارد. هم چنین عملکرد دانه با طول خوشه، تعداد پنجه و تعداد دانه پر در خوشه در سطح ژنوتیپی همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد. در تجزیه رگرسیون چندگانه به روش گام به گام، صفات تعداد پنجه، تعداد دانه پر در خوشه، وزن صد دانه و عرض دانه به ترتیب وارد مدل شدند که 96 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. تجزیه ضرایب مسیر عملکرد دانه و اجزای آن نشان داد که صفت تعداد پنجه بیشترین اثر مستقیم (77/0) را نسبت به سایر صفات روی عملکرد دانه داشت و می تواند به عنوان مهم ترین صفت جهت بهبود عملکرد دانه در برنج معرفی شود. هم چنین بر اساس نتایج این تحقیق و با استفاده از شاخص گزینشی بهینه، ژنوتیپ های EM 18-17-5 و EM 15-14-1 به عنوان ژنوتیپ های موتانت برتر انتخاب شدند. انتظار می رود این جمعیت موتانت به عنوان یک منبع ژنتیکی برای درک ساختار صفات در برنج و استفاده در بهبود ژنتیکی صفات کمی با تنوع پایین استفاده شوند.