خلاصه الحکمه، نگارشی طبی توام با نگرشی توحیدی: الگویی برای آموزش اخلاق پزشکی همزمان با آموزش موضوعات پزشکی

توحید در فرهنگ اسلامی معنای بلند و گسترده ای دارد و در اصل لغت، یکی گفتن و یکی کردن است. توحید مبنایی ترین اصل دین است. پیامبر اکرم صلوات الله علیه طب را نیز با نگرشی توحیدی می نگریسته و درمان را صرفا مستند به خدای متعال می دانسته است. در میان حکمای ایرانی که برپایه مبانی طبی اخلاطی کار می کرده اند، نگرش توحیدی در کتاب خلاصه الحکمه اثر عقیلی خراسانی بیش از بقیه حکما به چشم می خورد و این مطالعه، به بررسی ابعاد این موضوع پرداخته است.

پژوهش کیفی بر بخشهایی از کتاب خلاصه الحکمه عقیلی خراسانی که ضمن مطالب علمی طبی، رنگ و بوی دینی داشت و تهیه فیشها و بازخوانی مکرر آنها و استخراج تمهای اصلی و آنالیز محتوا، روش انجام این مطالعه است.

یافته ها:

 تمهای اصلی مطالعه عبارتند از: "استناد طبیب به آیات قرآن و احادیث و روایات به منظور اثبات صحت علم خود"؛ ""درنظر داشتن هدف الهی در معالجه بیماران"؛ "تسلیم محض در برابر خالق یکتا و اعتراف به دانش کامل او و دانش ناقص خود " و "توکل به خدا".

نتیجه گیری: 

علیرغم اینکه کتاب خلاصه الحکمه یک منبع طبی است، ردپای تفکر توحیدی در آن به خوبی مشهود است. چنین موضوعی در منابع آموزشی طب جدید دیده نمی شود و حداکثر برخی از مباحث مشابه در ذیل واحد درسی اخلاق پزشکی گنجانده می شود. شاید یادآوری مداوم مباحث بنیادینی چون توحید همزمان با یادگیری مطالب طبی، نقشی در اعتلای اخلاق پزشکی در میان دانشجویان داشته باشد.