ارزیابی کارایی مدل بارش-رواناب GR4J در شبیه سازی دبی روزانه جریان در حوزه آبخیز نیرچای اردبیل

با توجه به لزوم برآورد دقیق مقادیر دبی های روزانه در آبخیزهای فاقد آمار و پیش بینی رفتارهیدرولوژیک آبخیزها، بر اهمیت آزمون مدل های بارش-رواناب تاکید می کند. مدل GR4J مدل بارش-رواناب یکپارچه بوده که با ورودی های محدود و سهل الوصول نتایج قابل قبولی را ارایه می کند. در پژوهش حاضر به بررسی کارایی مدل GR4J در شبیه سازی دبی روزانه جریان در حوزه آبخیز نیرچای اردبیل پرداخته شد. از داده های روزانه بارش، تبخیر و تعرق و دبی در فاصله سال های 1391-1381 استفاده گردید. پس از به دست آوردن پارامترهای مدل، مدل با روش سعی و خطا مورد واسنجی قرار گرفت و سپس با داده هایی متفاوت اعتبارسنجی شد. نتایج شبیه سازی نشان داد که، علی رغم بیش تخمینی مقادیر شبیه سازی شده مدل در مرحله اعتبارسنحی، شبیه سازی مدل در روند تغییرات جریان و نیز دوره های جریان کمینه مناسب بوده است. ارزیابی نتایج مدل با معیار نش-ساتکلیف نشان داد که دامنه تغییر مقادیر این شاخص در سال های مختلف بین 77/0-31/0 می باشد. ارزیابی نتایج نشان داد که، نتایج شبیه سازی و برآورد شده دبی به وسیله مدل GR4J در حد متوسط و قابل قبولی می باشد و مدل مذکور می تواند برای حوزه هایی مشابه از نظر اقلیمی، فیزیوگرافی و کاربری اراضی مورد استفاده قرار گیرد. وجود اختلاف ارتفاعی ایستگاه ثبت داده های اقلیمی با مرکز ثقل حوزه و تفاوت مقادیر ورودی به مدل با مقادیر واقعی موثر بر دبی می تواند منشاء بروز خطا در نتایج باشد. علی رغم آزمون مدل در آبخیزهای متعدد، بنظر می رسد که مساحت و واکنش هیدرولوژیک آبخیز بر شبیه سازی مدل (مقیاس زمانی روزانه است) موثر باشد. لذا رفتار جریان مشاهداتی آبخیز نیرچای با واکنش سریع ناشی از شیب و مساحت کم، در مدل بارش-رواناب به طور مناسب شبیه سازی نشده است.