بررسی اثر تنش شوری مربوط به چهار نمک موجود در خاک های ایران بر برخی پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی اسپند (.Peganum harmala L)

گیاه اسپند (Peganum harmala L.) به عنوان گیاه مقدسی است که خواص دارویی آن در نسخ و متون قدیمی طب سنتی مورد توجه بوده است. اینکه آیا این گیاه متحمل به شوری بوده و نسبت به نمک های موجود در خاک های ایران چه واکنشی دارد پرسش هایی است که در این پژوهش مورد بررسی قرارگرفته است. به این منظور ابتدا از مناطق مختلف یکی از رویشگاه های آن در استان کرمان، نمونه برداری خاک انجام و پس از آنالیز آن، چهار نمک کلرید سدیم (NaCl)، سولفات سدیم (Na2SO4)، کلرید منیزیم (MgCl2) و سولفات منیزیم (MgSO4) برای این پژوهش انتخاب شد. تیمارها شامل سه سطح شوری 200، 250 و 300 میلی مول در لیتر از چهار نمک فوق، شاهد (شوری صفر) بود. برای ارزیابی مقاومت این گیاه، برخی پارامترهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی شامل غلظت رنگیزه های فتوسنتزی، میزان فعالیت آنزیم کاتالاز، مقدار پرولین، مقدار پروتئین و کربوهیدرات محلول، در مرحله رویشی گیاه اندازه گیری شد. داده های به دست آمده، نشان دهنده افزایش مقدار پرولین، مقدارپروتئین و فعالیت آنزیم کاتالاز در غلظت های بالای هر چهار نمک بود. کلروفیل ها، با افزایش سطح شوری کاهش معنی داری نشان دادند. مقدار کاروتنویید و مقدار کربوهیدرات محلول در تیمارهای مختلف نتایج متفاوتی را بروز دادند. لذا در جمع بندی، با در نظرگرفتن پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه در مقابل سطوح مختلف تنش شوری و قدرت زنده مانی آن ها، می توان نتیجه گرفت که گیاه اسپند قادر به زیستن در خاک های شور واجد چهار نمک مورد آزمایش بوده و به شوری تا غلظت 300 میلی مول در لیتر از هر نمک مقاوم می باشد. بنابراین کاشت آن در مناطق حاشیه کویر با شوری های متفاوت پیشنهاد می شود.