بررسی تاثیر سطوح مختلف آبگیر باران در تولید رواناب و کنترل فرسایش

استفاده بهینه از نزولات جوی در مناطق خشک و نیمه خشک می تواند نقش بسزایی در تامین نیاز آبی فضای سبز در فصول کم آب داشته باشد. از طرف دیگر، ضعیف بودن پوشش گیاهی در اراضی شیب دار باعث تخریب و فرسایش این گونه اراضی می شود که در صورت مدیریت صحیح منابع آب و خاک می توان بخشی از مشکلات مذکور را برطرف کرد. بارش های جوی از مهمترین منابع در تامین آب برای مصارف مختلف هستند. یکی از روش های جمع آوری آب باران، غیرقابل نفوذ کردن سطح زمین و به بیشینه رساندن رواناب ناشی از بارش است. سطوح غیرقابل نفوذ می توانند مانند سطوح سنگی به صورت طبیعی وجود داشته، یا با پوشاندن سطح زمین از موادی مانند آسفالت، بتن، ورقه های عایق مانند پلاستیک، ژیوممبران و دکاموند به طور مصنوعی ایجاد شوند. این پژوهش که در قسمت شمالی شهر تبریز اجرا شد، چهار نوع تیمار، هر کدام در سه تکرار به مساحت چهار متر مربع (m2×m2) در نظر گرفته شدند که شامل سطح آبگیر پوشش ژیوممبران، پوشش پلاستیک با محافظ شنی، سطح طبیعی و سطح طبیعی با مالچ شنی بودند. نتایج حاصل از 78 مورد بارش (747 میلی متر) در مدت دو سال، نشان داد که در شیب های متوسط 38.6-33 درصد رواناب حاصل از بارش برای پوشش ژیوممبران، پلاستیک با محافظ شنی، سطح طبیعی و سطح طبیعی با مالچ شنی به ترتیب برابر 84، 67، سه و دو درصد و آستانه بارش برای شروع رواناب در سطوح مذکور به ترتیب برابر 0.28، 2.56، 9.95 و 11.12 میلی متر است. بنابراین، با توجه به بارش نرمال سالانه (245.7 میلی متر)، حجم رواناب جمع شده برای پوشش ژیوممبران، پوشش پلاستیک با محافظ شنی، سطح طبیعی و سطح طبیعی با مالچ شنی به ترتیب برابر 206، 164، هفت و پنج لیتر بر متر مربع در سال خواهد بود. با توجه به مقایسه میانگین ها، تیمار پوشش ژیوممبران به عنوان یک گزینه مناسب در تولید رواناب تشخیص داده شد. همچنین، وجود مالچ شنی بر روی سطح طبیعی منجر به کاهش 10 برابری فرسایش خاک شده، فرسایش خاک را در مدت دو سال، از 97 گرم بر متر مربع به 9.5 گرم بر متر مربع کاهش می دهد.