اوضاع سیاسی ایران؛ از قرارداد 1919 تا کودتای 1299؛ به روایت دیپلمات های آمریکایی

در این مقاله بر اساس گزارش دیپلمات‌های آمریکایی به بررسی اوضاع سیاسی ایران در یک سال منتهی به کودتای سوم اسفند پرداخته‌ایم. در این مدت ایران، که از آغاز جنگ اول جهانی به‌وسیله نیروهای متفقین اشغال شده بود، درگیر تحمیل قرارداد 1919 از سوی انگلیسی‌ها بود. فشارهای سیاسی و اقتصادی و حتی نظامی انگلیس برای تصویب قرارداد مذکور در مجلس شورای ملی به نتیجه نرسید. گزارش دیپلمات‌های آمریکایی به روشنی نشان می‌دهد که پس از قطعی شدن این شکست، نیروهای نظامی انگلیس به دنبال اجرای کودتای سوم اسفند برآمدند تا از این طریق اوضاع ایران را به‌دست گیرند. به این منظور، آن‌ها ابتدا در یک برنامه‌ریزی حساب‌شده مدیریت نیروی قزاق‌ها را، که مهم‌ترین نیروی نظامی داخل کشور بود و از ابتدای تشکیل فرماندهی آن به دست افسران روس قرار داشت، به وسیله عوامل خود به دست گرفتند. در نهایت هم در نخستین فرصت، برنامه کودتا را به اجرا گذاشتند.