مطالعه آزمایشگاهی راهکارهای اصلاحی جهت کاهش اثر تورم خاک بر لاینینگ بتنی کانالهای انتقال آب

آسیب دیدگی پوشش بتنی کانالهای انتقال آب یکی از مشکلات رایج در پروژه های شبکه های آبیاری و زهکشی می باشد. بررسیهای انجام شده حاکی از این واقعیت می باشد که تورم خاکهای رسی غیراشباع واقع در بستر کانالها علت اصلی این آسیبها میباشد. در مقاله حاضر به مدلسازی فیزیکی این پدیده جهت بررسی رفتار اندرکنشی رویه بتنی و خاک بستر بمنظور ارایه روش های اجرایی برای کاهش آسیبها پرداخته شده است. در مدلسازیهای انجام شده دو راهکار برای کاهش اثر تورم بر روی رویه بررسی شده است: بهینه کردن تعداد و آرایش درزها و اثر شیب دیواره بر رفتار اندرکنشی خاک و رویه. بدین منظور مشخصات هندسی کانال انتقال آب دشت تبریز بعنوان مبنا انتخاب گردیده و از مقیاس1:10در مدلسازیها استفاده شده است. در آزمایشات انجام شده از دو روش سرعت سنجی تصویری (PIV) و سیستم ابزار دقیق برای ارزیابی رفتار استفاده گردیده است. به کمک نتایج حاصله از آزمایشات، بردارها، کنتورهای جابجایی و همچنین کرنشهای حجمی رسم گردیده است. از طرفی نتایج مربوط به قرایت کرنش سنج ها، توزیع لنگر خمشی ایجاد شده در طول رویه در اثر فشار تورم را نشان می دهد. بر اساس نتایج با قرار دادن ردیف درزها در محلهای مناسب در مقطع کانال که شامل محل تمرکز جابجاییها می باشد می توان به نحو بسیار چشمگیری از جابجایی نسبی پانلها ممانعت کرده و لنگرهای مخرب ایجاد شده در رویه را کاهش داد. همچنین نتایج نشان می دهند که تغییر شیب دیواره کانال نمی تواند بعنوان راهکار موثر در کنترل آسیب دیدگی رویه ها مطرح باشد.