بررسی تنوع و تکامل خاک در سطوح مختلف ارتفاعی دامنه غربی کوهستان تالش

تغییرات مکانی ویژگی های خاک تابع عوامل محیطی مانند اقلیم، توپوگرافی، ماده مادری و پوشش گیاهی است. توپوگرافی از طریق سه عامل ارتفاع، زهکش طبیعی و شیب باعث تفاوت های معنی دار در ویژگی های خاک می شود. این تحقیق به منظور بررسی اثر ارتفاع بر برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی، نوع و فراوانی کانی های رس و در نهایت میزان تکامل خاک های یک نیمرخ ارتفاعی واقع در کوهستان تالش در استان اردبیل انجام گرفت. تعداد 5 خاکرخ در سطوح پایدار حفر و پس از مطالعات صحرایی، آزمایش های فیزیکی، شیمیایی و کانی شناسی رس بر روی نمونه ها انجام گرفت. نتایج نشان داد که در سطوح مختلف ارتفاعی، شدت هوادیدگی و نوع فرایندهای خاک سازی متفاوت بوده و تاثیر شدیدی بر برخی ویژگی های خاک از جمله مقدار رس، شکل های مختلف آهن، کانی ها و رده بندی خاک دارد. با کاهش ارتفاع، از میزان کانی ایلیت کاسته شده، ولی بر مقدار کانی اسمکتیت افزوده می شود که این امر دلیلی بر هوادیدگی و تکامل خاک می باشد. نتایج نشان داد که اراضی مرتفع دارای خاک های اینسپتی سول با درجه تکامل کم بوده ولی اراضی پایکوهی دارای خاک های تکامل یافته تر ورتی سول و مالی سول هستند. علاوه بر این، در نیمرخ ارتفاعی مورد مطالعه با کاهش ارتفاع، اقلیم گرمتر می شود و به تبع آن شدت فرایندهای خاک ساز افزایش می یابد. افزایش مقدار آهن بلورین (Fed-Feo)، به عنوان شاخص تکامل خاک، از 9/2303 میلی گرم بر کیلوگرم در قله کوه تا 7558 میلی گرم بر کیلوگرم در پای کوه این روند تکاملی را به خوبی نشان می دهد.