مقایسه ی کارایی مدل واعظی و نموگراف ویشمایر برای برآورد فرسایش پذیری خاک در اراضی لسی (مطالعه موردی حوزه آبخیز عرب قره حاجی استان گلستان)

این پژوهش، به منظور ارزیابی عامل فرسایش پذیری خاک در اراضی لسی شرق استان گلستان و در حوزه آبخیز عرب قره حاجی به مساحت 2695 هکتار انجام شد؛ بدین منظور، از هر جزء واحد اراضی شامل تراس رودخانه ای، فلات لسی و تپه، در مجموع 42 نمونه ی سطحی (10-0) سانتی متر برداشت شد. سپس خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک شامل بافت خاک، آهک خنثی، ماده آلی، درصد ذرات شن درشت و مجموع درصد سیلت و شن خیلی ریز در آزمایشگاه اندازه گیری شد. هدایت هیدرولیکی اشباع خاک نیز در آزمایشگاه توسط دستگاه اتوماسیون هدایت هیدرولیکی اشباع خاک با روش بارافتان اندازه گیری شد. در این پژوهش فرسایش پذیری واقعی خاک، به وسیله ی شبیه ساز باران در صحرا اندازه گیری و تمامی نقشه های موردنیاز در نرم افزار GIS و با روش IDW ترسیم شد. در بررسی بافت خاک مشخص شد که 90 درصد نمونه ها، دارای بافت سیلتی لوم و 10 درصد، دارای بافت لومی است. همچنین میانگین آهک در حوزه ی مورد مطالعه، در حدود 29 درصد اندازه گیری شد که به نسبت زیاد است. نتایج نشان داد که روش واعظی، میزان فرسایش پذیری خاک را در حدود 30 برابر کمتر از روش نموگراف ویشمایر برآورد می کند. نتایج آزمون F و گیمز هاول نیز نشان داد که با احتمال 95 درصد، بین مقادیر فرسایش پذیری از روش واعظی با داده های واقعی اختلاف آماری وجود ندارد؛ در حالی که بین روش ویشمایر با داده های واقعی اختلاف آماری مشاهده می شود. نتایج روش رگرسیون چندگانه ی خطی و روش گام به گام نیز نشان داد که به ترتیب شاخص های درصد سیلت، موادآلی و آهک خنثی، مهم ترین پارمترهای تاثیرگذار در تعیین فرسایش پذیری خاک است (R2=0.9648). در این پژوهش به دلیل بالا بودن درصد آهک خنثی در تعدادی از نمونه ها (بیش از 30 درصد)، محاسبه ی عامل فرسایش پذیری خاک با استفاده از روش واعظی ممکن نبود. درنتیجه، استفاده از این روش برای مناطق مشابه نیازمند واسنجی و بروزرسانی است.