کنترل قارچ آسپرژیلوس و آفلاتوکسین حاصل ازآن با استفاده از مواد موثره گیاهی

پسته یک محصول مهم صادراتی در ایران است. این محصول همواره به وسیله قارچ بیمارگر Aspergillus flavus و آفلاتوکسین ناشی از آن تهدید می شود. در حال حاضر محققین به دنبال استفاده از روش های بی خطر جایگزین، به جای استفاده از سایر روش های کنترل بیماری های گیاهی مانند استفاده از سموم شیمیایی، هستند. عصاره های گیاهی به صورت یک روش دوست دار محیط زیست، می تواند برای کنترل A. flavus استفاده شود. در این مطالعه تاثیر عصاره های گیاهی شامل اندامهوایی اسطوخودوس فرانسوی (Lavandula stoechas)، آویشن شیرازی (Thymus vuldaris)، بذر رازیانه (Foeniculum vulgare)، اندامهوایی مرزه (Satureja hortensis) روی میزان تولید و هم چنین خاصیت تجزیه کنندگی آفلاتوکسین تولیدی، به وسیله روش های دیسک کاغذی و اختلاط عصاره با محیط کشت و نیز روی پسته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد استفاده از غلظت 2000 میلی گرم در لیتر عصاره متانولی اسطوخودوس به میزان 63/65 درصد از رشد قارچ بیمارگر کاست. در آزمون استفاده از عصاره ها روی دیسک کاغذی و هم چنین اختلاط عصاره ها با محیط کشت، عصاره آبی اسطوخودوس با غلظت 2000 میکروگرم در میلی لیتر، به ترتیب با 31/39 و 96/55 درصد ممانعت از قارچ و عصاره آویشن شیرازی با غلظت 2000 میکروگرم در میلی لیتر به ترتیب با 53/29 و 54/39 درصد ممانعت از قارچ، موثرترین عصاره ها بودند. زمانی که عصاره ها به طور مستقیم روی قارچ تولیدکننده آفلاتوکسین به کار گرفته شدند، نتایج نشان داد که غلظت 4000 میلی گرم در لیتر اسطوخودوس به میزان 18/91 درصد از تولید آفلاتوکسین کل در محیط کشت جلوگیری به عمل آورد. در نهایت عصاره آبی اسطوخودوس در غلظت 4000 میلی گرم در لیتر بیشترین تاثیر را (95/76 درصد) نسبت به شاهد در کاهش میزان اسپور تولیدی به وسیله قارچ بیمارگر روی میوه پسته نشان داد. نتایج میزان آفلاتوکسین موجود در پسته ها نشان داد که هر دو گیاه مورد مطالعه (اسطوخودوس و آویشن شیرازی) در غلظت های 2000 و 4000 میلی گرم در لیتر باعث کاهش معنی دار میزان آفلاتوکسین B1 تولیدی شدند. نظر به تاثیر بسیار خوب عصاره های گیاهی  مورد مطالعه در این تحقیق در آزمایشگاه و هم چنین روی پسته، به خصوص اسطوخودوس و آویشن شیرازی به عنوان ترکیبات با اثرات قارچ کشی بالا و دوستدار محیط زیست شناخته شدند.