ارزیابی ابعاد (مفهومی، عملکردی و کالبدی) معماری کلیساهای صلیبی از منظر اسلامی

یکی از مهم ترین دلایل انحرافات مکاتب بشری در شرق و غرب عالم، به خصوص جریان های نوگرایی (مدرنیستی) و فرانوگرایی (پست مدرنیستی) -که بعد از قرون وسطی و دوران رنسانس در فرهنگ غربی ایجاد شد؛ و تا زمان معاصر در جهان گسترش یافته است- انحرافاتی است که در ادیان الهی به خصوص دین یهود و دین مسیح توسط معتقدان به این ادیان اتفاق افتاده است. منابع معتبر اسلامی (کلام الهی و سنت معصومین (س))، این انحرافات را تبیین، تشریح و تحلیل نموده است. نمونه ای از آن تحریفات، اعتقادات مسیحیان به مفاهیم (خدا، پیامبر، رابطه انسان با خداوند، پیامبر، علما، جامعه و طبیعت) است. در این مقاله، تاثیر این انحرافات بر یکی از مهم ترین عناصر تمدن بشری یعنی (نیایشگاه های انسانی) و به عنوان نمونه خاص (کلیساهای صلیبی) از منظر اسلامی، مبتنی بر نظریه (سلام) مورد تفسیر و تحلیل قرار گرفته است. نظریه (سلام) فرآیندهای انسانی نظیر ساختمان یک نیایشگاه را به طور کلی مبتنی بر پنج مرحله (ایده ها، انگیزه ها و روش های هنرمند معمار، تا خلق کالبد اثر و تاثیرات اثر بر مخاطبین) تقسیم نموده است؛ و تاثیر انحرافات هر مرحله را به مراحل بعدی تا خلق اثر معماری و تاثیرات آن مورد تفسیر و تحلیل قرار می دهد. در این نظریه اعلام می شود که پیامبران و مکاتب الهی منابع و مبانی معصومانه ای را برای سه مرحله اول از فرآیندهای انسانی با عناوین (اعتقادات، احکام و اخلاق) ارایه نموده اند؛ و مرحله چهارم احتیاج به اجتهاد تخصصی و خلق اثر توسط انسان ها در عالم طبیعت دارد. بنابراین اشکالات موجود در کالبد آثار تمدنی و از جمله (کلیساهای صلیبی) نتیجه انحرافات در (اعتقادات، احکام و اخلاق) ایجاد شده در فرهنگ مسیحی است. پژوهش حاضر بنیادی است؛ و روش تحقیق این پژوهش اسنادی و مبتنی بر منابع اولیه و ثانویه معتبر و مبانی مستدل اسلامی (تحیلی وتفسیری) و نیز اناجیل چهارگانه و متون متقدم مسیحی است. در نتیجه گیری، تاثیرات انحرافات (اعتقادی، رفتاری و روشی) مسیحیان بر کالبد کلیساهای صلیبی از ابعاد (ایده های هندسی- فضایی، آرایه ها و نمادها) مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است.