روابط بینامتنی در «استقبال» با تکیه بر نمونه هایی از اشعار شاعران سبک عراقی

استقبال یعنی بهره گیری از یک شعر سرمشق که از نظر شاعر استقبال-کننده فرم و شکل و طرحی کامل دارد و در میان مردمان جایگاهی یافته است. شاعر میکوشد با اعمال برخی تغییرات طرحی نو در آن افکند و از یادآوری شعر استقبال‌شده درجهت القای بیشتر مفهوم به مخاطب بهره برد. با این وصف، بهره بردن و وامگیری خصیصه عمده استقبال است؛ بهره مندی از موسیقی و ساختاری که در طول زمان آشنا و پسندیده شده است و واژه‌هایی که در میان متن سرمشق خوش نشسته و با دیگر عناصر شعر هماهنگ شده است. این نوشته تاثیرپذیری شاعران سبک عراقی (برای نمونه عطار، سعدی و حافظ) را از شعر سرمشق (اشعار سنایی، خاقانی و سلمان که خود نیز عراقی‌سراست) در سه سطح زبانی و بیانی و فکری نشان میدهد و همسو بودن یا نبودن آنها را میسنجد.

روش تحقیق در این مقاله بصورت تحلیلی - توصیفی است

شاعرانی که از نظر عقیدتی با کسی همسو و همجهتند، در استقبال از وی، ایده های اصلی و افکار را از او وام میگیرند و از استقبال عناصر اصلی ساختار و موسیقی سروده سرمشق، همچون دیگر عناصر سبکی شعرشان، برای برجسته‌تر ساختن محتوای سخن خود سود میجویند و بسیاری از استقبالها برای طبع‌آزمایی یا قدرتنمایی نیست.

در مبحث استقبال شعر سرمشق گاه از لحاظ بلاغی چنان تاثیرگذار است که شاعر وام گیرنده بدنبال محملی تازه برای اندیشه و مسئله عاطفی نیست و اگر بدنبال نو کردن معانی باشد و بافت موقعیتی شعر را تغییر دهد، تصویر، موسیقی و دیگر روابط و عناصر شعر را تغییر چندانی نمیدهد. شاعر تاویلگری مثل حافظ، در استقبال، ضمن بهره مندی از رابطه بینامتنیت، قدمی دیگر درجهت تغییر بافت کلام برمیدارد و با تاویلهای ذهنی جلوه ای تازه به شعر میبخشد.