بازخوانی مقاصد شریعت در منابع فقهی امامیه و اهل سنت

مقاصد شریعت عبارت از اهداف و غایاتی است که شارع حکیم، آن را در تشریعات خود لحاظ کرده و وصول به آن اهداف و مقاصد، مطلوب و مورد عنایت اوست. مقاصد شریعت دارای مراتب سه گانه ضروریات، حاجیات و تحسینیات است. ضروریات شامل پنج اصل حفظ دین، نفس، عقل، نسل و مال است که به آن مقاصد کلی شریعت گفته می شود. برخی علمای مقاصدی، تعداد مقاصد ضروری را در همین پنج مورد منحصر دانسته اند؛ اما به نظر می رسد حصری در این زمینه وجود ندارد و امکان عقلی افزایش آن با توجه به شرایط زمان و مکان، منتفی نیست. این نوشتار به روش تحلیلی _ توصیفی و با نگاهی متفاوت به بررسی مقاصد شریعت در منابع فقهی امامیه و اهل سنت پرداخته و به این نتیجه رسیده است که در اصول کلی مقاصد شریعت، بین فقهای مسلمان اتفاق نظر وجود دارد و فقط تعابیر مختلف است و این که هریک از اندیشمندان امامیه و اهل سنت از زاویه ای خاص به مقاصد شریعت نگریسته اند و همین مسیله، موجب اختلافاتی در شاخه های بحث شده است.