کاربست نظریه کنش گفتاری جان سرل در خوانش خطبه غراء

خطبه غراء با عنایت به  ارزش ادبی و اخلاقی ویژه اش، تحلیل های گوناگونی را می طلبد. با عنایت به آنکه کاربست مباحث زبان شناسی در مطالعه متون دینی، امکان واکاوی زوایای گوناگون مسئله پژوهشی را فراهم می نماید، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس نظریه کنش گفتاری جان سرل، واکاوی خطبه غراء را مدنظر قرار داد تا بتوان با عنایت به این رویکرد، خوانش ساختارمندی از خطبه غراء که از شاکله زبانی قدرتمندی در ارایه مضامین مهم برخوردار است ارایه داد. بررسی مزبور روشن ساخت که از میان کنش های گفتاری پنج گانه، کنش گفتاری اظهاری، ترغیبی و عاطفی در خطبه غراء نمود دارد. البته روح کلی فعل مضمون در سخن، با توجه به بافت درون زبانی در استفاده از پاره گفتارهای سجع گونه و موزون و نیز توصیف و استعاره ها و از آن سو بافت موقعیت خطبه که زمینه ایراد این خطبه را سبب شده است، کنش گفتاری ترغیبی و عاطفی است که در لایه غیرمستقیم کنش گفتاری، مخاطب را از دنیاگرایی و غفلت از مرگ تحذیر داده و به تقوای الهی و توشه برداری برای آخرت ترغیب می نماید. آنچه ضریب تاثیر کنش های گفتاری را دو چندان می کند، کیفیت استفاده از این کنش های گفتاری است که خطی نبوده و دارای فراز و فرود است. پیش از رسیدن به نقاط اوج که می بایست کنش ترغیبی و عاطفی غیرمستقیم صورت گیرد، کنش اظهاری زمینه سازی مناسب را فراهم می کند.