مهمترین ویژگی های فیزیکی، شیمیائی و کانی شناسی گرد و غبار اتمسفری شهر یزد در مرکز ایران

پدیده گرد و غبار یکی از مخاطرات اقلیمی و زیست‏ محیطی مهم در مناطق خشک و نیمه ‏خشک جهان است. این مطالعه برای بررسی برخی از مهم‏ترین ویژگی‏های گرد و غبار اتمسفری شهر یزد، به‏عنوان یکی از شهرهای مهم مناطق خشک کشور ایران، انجام شده است. از زمستان 1397 تا تابستان 1398 به‏ صورت فصلی در 30 نقطه از شهر یزد با استفاده از تله رسوب‏ گیر از گرد و غبار اتمسفری نمونه‏برداری شد. همچنین، برای مقایسه نتایج گرد و غبار اتمسفری با خاک منطقه، 30 نمونه مختلف خاک سطحی از عمق 0-10 سانتی‏متری از مناطق نزدیک نقاط نمونه‏برداری گرد و غبار تهیه شد. سپس، برخی ویژگی‏های شیمیایی و فیزیکی از جمله بافت، pH، هدایت الکتریکی، غلظت نیترات، بی‏کربنات، فسفر، گوگرد، سدیم، پتاسیم، منیزیم، و کلر در نمونه ‏های گرد و غبار و خاک، همچنین نسبت غنی‏ شدگی عناصر در گرد و غبار تعیین شد. کانی‏ شناسی ذرات گرد و غبار نیز با آنالیز XRD مشخص شد. کلاس بافت خاک در هر چهار فصل مورد بررسی سیلت لوم محاسبه شد. نتایج نشان داد عناصر کلر و گوگرد در گرد و غبار نسبت به خاک سطحی به ‏طور قابل توجهی غنی شده‏ اند. کوارتز، کلسیت، و آلبیت کانی‏های اصلی و کلریت، ایلیت، مسکویت، و دولومیت به‏ عنوان کانی‏های فرعی گرد و غبار تعیین شد. با توجه به نتایج آنالیز XRD و اثبات حضور کانی کلسیت و آلبیت به ‏عنوان کانی‏های اصلی و وجود کانی کلریت به ‏عنوان کانی فرعی در این منطقه، همچنین با توجه به همبستگی بالا و مثبت یون‏های کلر، نیترات، پتاسیم، و سدیم با شوری در گرد و غبار وجود ترکیبات مختلف این املاح خصوصا ترکیبات کلرید سدیم و گچ در گرد و غبار منطقه مطالعاتی پیش‏ بینی می‏شود. بر اساس شباهت بین کانی‏شناسی نمونه‏ های گرد و غبار در منطقه با کانی‏شناسی خاک منطقه، احتمالا می‏توان یکی از منابع گرد و غبار منطقه را بیابان‏های اطراف شهر یزد دانست.