تغییرات تسهیم و انتقال مجدد مواد پرورده در ماشک دیم (Vicia sativa) رقم مراغه تحت تاثیر کودهای بیولوژیک و آبیاری تکمیلی در سیستم تلفیقی درخت-گیاه زراعی

تولید، انتقال مجدد و بهبود ویژگی های کیفی گیاهان زراعی به ویژه تحت تنش کم آبی از مبانی اساسی تعیین و بررسی اختلاف عملکرد در گونه ها و رقم های زراعی است. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه ارومیه در دو سال زراعی (1395 و 1396) انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت دیم و یک بار آبیاری تکمیلی به عنوان فاکتور اول و تیمار کاربرد کودهای زیستی در هشت سطح (شاهد، قارچ میکوریزا، ازتوباکتر، تیوباسیلوس، ازتوباکتر+ قارچ میکوریزا، تیوباسیلوس+ قارچ میکوریزا، ازتوباکتر+تیوباسیلوس و ازتوباکتر+ تیوباسیلوس+ قارچ میکوریزا) به عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج نشان داد با انجام آبیاری تکمیلی تعداد غلاف در بوته ماشک افزایش یافت؛ اما بیشترین میزان و کارآیی انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و درصد پروتئین علوفه ماشک در شرایط دیم به دست آمد. همچنین تعداد غلاف در بوته و پروتئین علوفه ماشک تحت تاثیر کاربرد کودهای زیستی افزایش معنی داری یافتند؛ در حالی که بیشترین میزان و کارآیی انتقال مجدد مواد فتوسنتزی ماشک در تیمار بدون کاربرد کود زیستی (شاهد) به دست آمد. گیاهان ماشک در شرایط آبیاری تکمیلی و کاربرد ترکیبی قارچ میکوریزا و ازتوباکتر به واسطه دارابودن حداکثر میزان کلونیزاسیون ریشه (45/63 درصد) و محتوای رطوبت نسبی بالا (50/69 درصد)، بیشترین تعداد دانه در بوته (94/20 عدد) و وزن1000دانه (7/44 گرم) را دارا بودند که در نتیجه منجر به حصول حداکثر عملکرد دانه (2/1873 کیلوگرم در هکتار) گردید. لذا، کاربرد تلفیقی کودهای زیستی در شرایط آبیاری تکمیلی جهت افزایش تولید ماشک در سیستم تلفیقی درخت-گیاه زراعی می تواند موجب بهبود خصوصیات کمی و کیفی آن شود که در راستای کشاورزی پایدار نیز می باشد.