از قوس هرمنوتیکی ریکور تا نوبت های سه گانه تاویلی در اندیشه و آثار عین القضات همدانی

تاویل در گفتمان تصوف ذوقی، ازجمله در آثار و اندیشه های عین القضات، اصلی بنیادین  به شمار می آید. در عرفان فلسفی او که دارای طرحی پلکانی و مدرج است، هر مفهوم ابتدا و انتهایی دارد. سالک از ابتدا به انتها می رسد و در انتها نیز مدارجی را می پیماید تا به نهایت انتها برسد. نوبت های سه گانه تاویلی عین القضات در پرتو مراتب سه گانه معرفتی-ادراکی «خواندن»، «دانستن» و «رسیدن»، علاوه بر حیثیت معرفت شناختی، بعد هستی شناختی نیز پیدا می کند؛ سلسله مراتبی تاویلی که درنهایت منجر به تحول باطنی و گشودگی چشم  و دل به ساحت و افق تازه ای می شود. در قوس هرمنوتیکی پل ریکور نیز مفسریا خواننده  در مواجهه با متن  مراحلی را پشت سر می گذارد که عبارت اند از: «تبیین»، «فهم»،  و «به خود اختصاص دادن». «تبیین» ساختار لفظ را بررسی می کند و به نشانه شناسی واژگان توجه دارد. در مرحله «فهم»، مفسر یا خواننده درصدد کشف ژرفای معنا و حصول به نیت مولف ضمنی متن است. «به خود اختصاص دادن» مرحله پایانی فهم است که داده های معنایی سبب تحول مفسر گردیده، به فهمی متفاوت تر از خویش نایل می شود. ما در این پژوهش برآنیم تا میاننوبت های سه گانهتاویلی عین القضات و قوس هرمنوتیکی ریکور تناظر برقرار کنیم و ضمن اشاره به وجوه متشابه و متفاوت این دو رویکرد تاویلی/ هرمنوتیکی، از قوس تاویلی در نظام فکری عین القضات پرده برداریم.