پایش و تحلیل شبکه اجتماعی و تعیین کنشگران کلیدی برای مدیریت پایدار منابع طبیعی

تحلیل شبکه اجتماعی و تعیین کنشگران کلیدی در سیستم های اجتماعی یکی از اقدامات ضروری برای مدیریت پایدار منابع طبیعی محسوب می شود. هدف از این پژوهش ارزیابی سرمایه اجتماعی، جایگاه و روابط کنشگران در شبکه تبادل اطلاعات و شناخت کنشگران کلیدی در سه روستای استاج، برزو و ایزی موجود در منطقه سبزوار می باشد. بدین منظور، ابتدا از روش مطالعات کیفی، رویکرد پیمایشی، روش مشاهده مستقیم و مصاحبه جامعه هدف شناسایی گردید. بر اساس نتایج حاصل از محاسبه شاخص مرکزیت بینابینی، درجه ورودی، خروجی و مجاورت در ماتریس اعتماد و مشارکت در آبیاری در سه روستای مورد بررسی، نقش و موقعیت کنشگران در شبکه تعیین و کنشگران کلیدی در شاخص های مذکور شناسایی شدند. نتایج حاصل نشان داد کنشگران کلیدی از جایگاه اجتماعی، اقتدار و نفوذ بالایی برخوردار بوده و نقش کنترلی و واسطه گری را در روستا به عهده دارند. در نتیجه می توانند به عنوان قدرت اجتماعی و رهبران محلی در فرایند تصمیم گیری و ساماندهی شبکه، هماهنگ کردن افراد، برقراری ارتباط بین سایرین، دستیابی به منابع و اطلاعات و سرعت تبادل آنها، حل اختلافات و درگیری ها، توسعه اعتماد در شبکه و در نتیجه افزایش سرمایه اجتماعی نقش اساسی ایفا نمایند. افزایش میزان سرمایه اجتماعی به عنوان کلیدی ترین ابزار مدیریتی موجب استقرار مدیریت پایدار منابع طبیعی خواهد شد.