ارزیابی کارایی مدل های AMMI و BLUP و تلفیق آنها برای شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) سازگار با مناطق دیم نیمه گرمسیری ایران

هدف از این تحقیق ارزیابی کارایی مدل های تجزیه پایداری عملکرد برای شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول گندم دوروم و ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه و تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه 20 ژنوتیپ گندم دوروم با استفاده از مدل های امی (AMMI) و بلاپ (BLUP) بود که طی چهار سال زراعی (92-1388) در مناطق دیم نیمه گرمسیری اجرا شد. نتایج آزمون نسبت درست نمایی (Likelihood ratio test, LRT) نشان داد که اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه معنی دار بود. بنابراین، تجزیه بهترین پیش بینی های خطی نااریب (Best linear unbiased predictors, BLUPs) برای این داده ها مناسب تشخیص داده شد. براساس شاخص ارزش پایداری امی (ASV)، ژنوتیپ های 11، 8، 14، 19 و 16، دارای عملکرد پایدارتر بودند. شاخص انتخاب همزمان (ssiASV) بر اساس ASV، ژنوتیپ های 8، 11، 4 و 10 را از نظر عملکرد دانه و پایداری عملکرد، به عنوان ژنوتیپ های برتر شناسایی کرد. با توجه به اینکه با استفاده از این شاخص های انتخاب همزمان، ژنوتیپ هایی با الگوهای متفاوت برای آزمایش های چندمحیطی، می توانند مشابه در نظر گرفته شوند، نتایج حاصل از آن ها می تواند گمراه کننده باشد. نمودار بای پلات AMMI2 بر مبنای دو مولفه اصلی اول، ژنوتیپ های 19، 3، 14 و 11 را بعنوان ژنوتیپ های دارای پایداری عملکرد شناسایی کرد. نتایج نمودار موزاییکی نشان داد که سهم ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ در محیط به ترتیب 94/14 درصد و 06/85 درصد از تنوع کل بود. بر اساس شاخص WAASBY مبتنی بر تجزیه BLUP، ژنوتیپ های 4، 8، 11 و 10 و 7 پرمحصول با عملکرد پایدار شناخته شدند. در مجموع، با توجه به استفاده از مدل مختلط و همچنین تمام مولفه ها در محاسبه شاخص WAASBY، به نظر می رسد که این شاخص برتر از سایر شاخص ها باشد.