بررسی پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ های پیشرفته گندم دوروم (Triticum turgidum var. durum) با استفاده روش ها پارامتری و ناپارامتری تجزیه پایداری

گندم دوروم با نام علمی Triticum turgidum var. durum تتراپلویید و دارای 28 کروموزوم می باشد و یکی از مهم ترین غلات دنیا است که در مناطق نیمه خشک جهان کشت میشود. معرفی ژنوتیپ هایی با عملکرد بیشتر، متحمل به کم آبی و دارای پایداری بالا یکی از ضرورت های توسعه کشت گندم دوروم است. اثر متقابل ژنوتیپ در محیط یکی از موضوعات مهم در برنامه های اصلاحی می باشد و در صورت وجود اثر متقابل باید پایداری و سازگاری ژنوتیپ ‎ها در محیط های مختلف برای تولید محصول مطمین ارزیابی شود. در تحقیق حاضر به منظور بررسی پایداری 10 ژنوتیپ گندم دوروم، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در دو شرایط دیم و آبیاری انتهایی طی سال های زراعی1397-1396و 1398-1397، در شهرستان کوهدشت استان لرستان انجام شد. نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه ژنوتیپ ها برای اجرای آزمایش در طی دوسال و در دو محیط نشان داد که تنوع معنی داری (01/0 p<)  برای عملکرد در بین ژنوتیپ ها وجود داشت، اثر سال معنی دار نشد و اثر دو محیط در سطح 1% معنی دار بود، همچنین اثر متقابل ژنوتیپ× محیط نیز در سطح 1 درصد معنی دار شد. براساس میانگین عملکرد، Omrbi3، هانا، بهرنگ و آریا بیشترین پایداری را داشتند، اما در مقابل Dm-73-13، دهدشت، مراغه 1 و مراغه 2 کمترین پایداری را نشان دادند. پایداری ژنوتیپ ها با روش های پارامتری و ناپارامتری  براساس عملکرد دانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، که هیچکدام از پارامترها با عملکرد همبستگی مثبت و معنی داری نداشتند، بنابراین ژنوتیپ های دارای بیشترین عملکرد براساس این پارامترها دارای پایداری بالایی نبودند. بر اساس روش های پارامتری دو ژنوتیپ آریا و شبرنگ دارای بیشترین پایداری و عملکرد متوسط بودند. در روش های ناپارامتری نیز مشاهده شد که ژنوتیپ های آریا، هانا و Omrbi3 که پتانسیل بالایی برای عملکرد داشتند براساس RS و kr نیز پایداری بالایی نشان دادند.