شناسایی صفات موثر بر عملکرد ریشه چغندرقند (Beta vulgaris L.) تحت شرایط آلودگی طبیعی به بیماری ویروسی ریزومانیا

به منظور شناسایی صفات موثر بر عملکرد ریشه و تعیین روابط علت و معلولی بین آن ها در 20 رقم مختلف چغندرقند، آزمایشی در سال زراعی 1396 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. صفات مورد ارزیابی شامل عملکرد ریشه، عملکرد قند خالص و ناخالص، درصد قند خالص و ناخالص، ضریب استحصال شکر، میزان α-آمینو نیتروژن، سدیم و پتاسیم ریشه، ضریب قلیاییت و درصد قند ملاس بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف بین ارقام مورد بررسی از نظر صفت مقدار نیتروژن مضره ریشه در سطح احتمال پنج درصد و برای سایر صفات، در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی برای اکثر صفات بالا بود که بیانگر وجود تنوع نسبتا بالا در ارقام مورد مطالعه برای صفات ارزیابی شده می باشد. ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که بیشترین همبستگی منفی و معنی دار به ترتیب در بین صفت عملکرد ریشه با صفات درصد قند ناخالص (0/62-)، درصد قند خالص (0/53-)، ضریب قلیاییت (0/52-)، مقدار پتاسیم (0/49-)، سدیم ریشه (0/45-) و همچنین میزان قند ملاس (0/49-) و با صفات عملکرد قند ناخالص (0/95)، عملکرد قند خالص (0/90) و ضریب استحصال شکر (0/58) همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. در تجزیه رگرسیون چندگانه به روش گام به گام، صفات درصد قند خالص و ناخالص، میزان نیتروژن مضره و ضریب قلیاییت به ترتیب وارد مدل شدند که 82 درصد از تغییرات عملکرد ریشه را توجیه کردند. بر اساس نتایج تجزیه همبستگی، رگرسیون و علیت، از بین صفات مورد بررسی، صفات میزان نیتروژن مضره (0/35) و درصد قند خالص (0/31-) به ترتیب با بیشترین اثر مستقیم بر عملکرد ریشه موثر بوده و در شناسایی ژنوتیپ ها مفید خواهند بود.