شناسایی و تبیین ساختار و رویکرد موجود در شاخص های ارزیابی علم و فناوری حوزه مهندسی در ایران و کشورهای منتخب

هدف از این پژوهش، تبیین ساختار، رویکردها، جهت گیری ها و نقاط تمرکز شاخص های ارزیابی علم و فناوری حوزه مهندسی در ایالات متحده آمریکا به عنوان کشوری توسعه یافته، ترکیه به عنوان کشوری درحال توسعه و مسلمان در منطقه و کره جنوبی به عنوان یک کشور آسیایی توسعه یافته خاور دور، به منظور ارایه چارچوبی برای تدوین این نوع شاخص ها در ایران است.

روش شناسی:

 با مطالعه کتابخانه ای متون مرتبط، مبنای تدوین این شاخص ها در هر یک از کشورها شناسایی شد. سپس از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و بر اساس اشباع نظری، دیدگاه 9 نفر از صاحب نظران، که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، در خصوص جهت گیری های هر یک از شاخص ها و تناسب آن با نیازهای ایران بدست آمد و با رویکرد تحلیل مضامین تجزیه و تحلیل شد.

یافته ها: 

پس از شناسایی شاخص های مرتبط به هر بعد و مولفه و حذف شاخص های مشابه، حدود 845 شاخص شناسایی شد که اطلاعات مربوط به هر شاخص، اعم از عنوان، هدف و منبع استخراج شاخص ارایه شد. سپس دیدگاه صاحب نظران در خصوص جهت گیری شاخص ها و اهمیت هر یک از آنها برای ارزیابی علم و فناوری مهندسی در ایران بدست آمد. در نهایت، چارچوب اصلی برای جهت گیری در تدوین شاخص های ارزیابی علم و فناوری حوزه مهندسی در ایران پیشنهاد شد.

نتیجه گیری: 

هر یک از کشورهای منتخب علاوه بر بهره مندی از شاخص های رایج، از شاخص ها و جهت گیری های ویژه ای که قادر به انعکاس موثرتر فعالیت های علم و فناوری این حوزه باشد بهره می برند که از آن جمله می توان به شاخص هایی از گروه «ثبت اختراعات»، «هزینه کردهای تحقیق و توسعه»، «صنعت فناوری»، «تجارت بین المللی در فناوری سطح بالا» و «نقش آفرینی در توسعه فناوری های رشد سبز» اشاره کرد. از آنجایی که همواره شاخص های ارزیابی به عنوان مهم ترین مشخصه جهت گیری سیاست های علم و فناوری کشورها محسوب می شوند، بهره گیری از گروه شاخص های یاد شده در گزارش های ملی این کشورها می تواند حاکی از متمایل شدن جهت گیری سیاست علمی این کشورها به سوی زمینه های خاص توسعه مهندسی تلقی شود.