تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر استرس والدی زنان رابط سلامت دارای کودک زیر 7 سال

یکی از رویدادهای مهم زندگی پذیرش نقش والدی است که استرس فراوانی در مقابل مسئولیت ها و انتظارات این نقش وجود دارد که استرس والدی در نتیجه ناهمخوانی ادراک شده بین مسئولیت های والدی و منابع فردی مانند برخی از ویژگی های کودک همچون پاسخگویی ضعیف، مشکلات رفتاری، سازگاری فرزند و همچنین ویژگی های خاص والدین مانند صفات انعطاف پذیری، صفات اضطرابی و نقص مهارت های زندگی در تعامل با ویژگی های کودک حاصل می شود. سطوح بالای استرس والدی در تعامل والد - کودک مشکل ایجاد می کند به طوری که حتی سطوح پایین استرس والدی و ناکارآمدی والدین ارتباط خطی دارند که می تواند ایرادگیرتر شدن، تنبیه کننده تر و تحریک پذیرتر شدن والدین به خصوص مادران را افزایش دهد و منجر به بروز مشکلات رفتاری و اختلالات رشد عاطفی فرزندانشان شود. ازآنجایی که دوران کودکی تحت تاثیر شرایط عاطفی و فشار روانی والدین است؛ لذا باید به گونه ای درست بر این استرس غلبه کرد. مطالعات فراوانی نشان داده که آموزش مهارت های زندگی به والدین به عنوان یکی از روش های موثر و کارآمد در میان رویکردهای درمانی بر کاهش هر دو بعد استرس والدی، والدین و فرزندان تاثیر مثبت و قابل ملاحظه ای دارد و مناسب ترین شیوه برای ایجاد یک مهارت و تغییر رفتار، برگزاری کارگاه مهارت های زندگی است. براین اساس هدف این مطالعه، تعیین تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر استرس والدی زنان رابط سلامت دارای کودک زیر 7 سال در شهرستان ابهر بود.

این تحقیق از نوع مطالعات نیمه تجربی با گروه آزمون - کنترل است که تاثیر مهارت های زندگی بر استرس والدی زنان رابطی سلامت دارای کودک زیر 7 سال شهرستان ابهر را در سال 1398 مورد بررسی قرارداد. به این منظور 60 نفر از رابطین سلامت از بین رابطین سلامتی که با دو مرکز جامع سلامت در شهرستان ابهر همکاری می کردند به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از معرفی اهداف پژوهش رابطانی  که معیارهای ورود به مطالعه را دارا بودند، انتخاب شدند و رضایت نامه تکمیل کردند. فرم اطلاعات فردی شامل سن فردو همسر و فرزندان، تعداد فرزندان، شغل و درآمد پدران و سطح تحصیلات والدین (رابطین و همسرانشان) و مدت همکاری آنها با مراکز مربوطه بود.فرم کوتاه پرسش نامه روا و پایا شده استرس والدینی آبیدین (SF- PSI) دارای 36 سوال در مقیاس 5 درجه ای لیکرت با نمره های 5-1 و دارای سه سری  12 سوالی از سه زیر مقیاس آشفتگی والدین، تعاملات ناکارآمد والدین - کودک و ویژگی های کودک مشکل آفرین بود و چنانچه جمع نمرات بالای 90 شود نشان دهنده استرس والدی بالا را نشان می دهد. ، سپس گروه آزمون در دو گروه 15 نفره به مدت 5 جلسه تحت آموزش برنامه گروهی مهارت زندگی قرار گرفت که شامل مهارت های خودشناسی و عزت نفس و اعتمادبه نفس، مهارت برقراری ارتباط موثر و جرات ورزی، مهارت کنترل هیجانات و خشم، مهارت مدیریت استرس و مهارت حل مسئله بود. روایی محتوای آموزشی توسط اساتید روان پرستاری مورد بررسی قرار گرفت. محتوای آموزشی به صورت پرسش وپاسخ، سخنرانی، ایفای نقش و شیوه تمرین عملی و تمریناتی در منزل، به مدت سه هفته، هر هفته دو جلسه 105 دقیقه ای ارایه شد و گروه کنترل برنامه ای دریافت نکردند و در پایان، هر دو گروه پنج هفته بعد از شروع مداخله مورد سنجش پس آزمون قرار گرفتند و بسته آموزشی به هر دو گروه تحویل شد. اطلاعات به دست آمده ابتدا مورد تحلیل توصیفی و استنباطی و سپس فرضیات با روش های آماری آزمون تی مستقل، تحلیل کوواریانس و آزمون من ویتنی در سطح معنی داری (01/0≤ p) بررسی شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 و به کمک آزمون های آماری مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.

یافته ها: 

دو گروه از نظر سن و تحصیلات خود و همسر و درآمد و تعداد فرزندان و سن و جنس فرزندان و مدت همکاری تفاوت معنی داری نداشتند و میانگین نمره استرس والدی در پیش آزمون در گروه کنترل  1/ 3±13/109 و در گروه آزمون 39/16±3/114 و میانگین نمره استرس والدی در پس آزمون (پنج هفته بعد) در گروه کنترل 52/14±6/97 و در گروه آزمون بعد از آموزش 17/8±83/89 بود که در دو گروه اختلاف معنی دار آماری داشتند (001/0 > P). نتایج نشان داد که آموزش مهارت زندگی سبب کاهش استرس والدی در گروه آزمون شد. در مرحله پیش آزمون و پس آزمون خرده مقیاس پریشانی والدین در گروه آزمون از 36/7±1/40 به 24/3±8/28 و خرده مقیاس تعامل والد و کودک 09/7±5/33 به 88/3±93/27 و همچنین در کودک دشوار 37/5±7/40 به 65/3±1/33 کاهش داشته است. میانگین نمره استرس والدی و بعد پریشانی والدین بعد از آموزش در گروه آزمون به طور معنی داری کمتر از گروه کنترل بود که نشان دهنده استرس کمتر در این گروه نسبت به گروه کنترل می باشد (001/0<p).

نتیجه گیری کلی: 

نتایج نشان داد که برنامه آموزش مهارت زندگی در رابطین سلامت میانگین استرس والدی و خرده مقیاس های استرس را کاهش می دهد.اطلاع رسانی در زمینه ضرورت آموزش مهارت های زندگی به اولیاء به منظور فرهنگ سازی در بین عامه مردم و به ویژه مسیولین جهت برنامه ریزی غنی تر، برگزاری کارگاه های آموزشی آموزش مهارت های زندگی به والدین باید مدنظر مدیران و مسیولین حوزه سلامت قرار گیرد.