مقتل نگاری عربی و فارسی از واقعیت تاخیال (مورد پژوهی مقتل اللهوف و روضه الشهداء)

واقعه تاریخی عاشورا، در طول تاریخ به ابزار و زبان مختلف ثبت گردیده است. روایت تاریخی در قالب منابع علمی و به خصوص آنچه به نام مقتل شناخته می شود، مستندترین آثاری است که با واقعیت نمایی به دنبال انتقال مصداق های بیرونی و عینی حادثه بوده است. این نوع آثار با رویکرد واقع گرایی، دارای کارکرد ارجاعی بوده و با رعایت صداقت و امانت تنها به روایت تاریخ می پردازد. از طرفی، ماهیت این واقعه با آمیخته ای از عقل و احساس، عاطفه بشری را برمی انگیزد، از این رو، هرگاه زبان ادبی به عنوان ابزار تاثیرگذار در مخاطب انتخاب شود، ادیب واقعیت را از صافی عاطفه و خیال گذارانده تا مخاطب را همراه خویش سازد. به میزان برجستگی این خصوصیت، اثر با فاصله گرفتن از واقعیت، جنبه تخیلی و رمانتیستی پیدا می کند. بر اساس اهمیت نقل حوادث تاریخی و میزان صحت و سقم آن از یک سو و روایت تاثیرگذار حوادث تاریخ و آمیختگی آن با احساس و عاطفه در طول تاریخ، پژوهش حاضر تلاش دارد با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی دو مقتل معروف فارسی و عربی (مقتل اللهوف اثر ابن طاووس و روضه الشهداء واعظ کاشفی) را بررسی و رویکرد دو مقتل نگار را در شیوه بیان حوادث و خصوصیات زبانی دو اثر روشن سازد، تا باتوجه به سبک بیان میزان نزدیکی به واقعیت یا خیال در آ ن ها مشخص گردد. بر اساس این پژوهش، واقع گرایی در مقتل «اللهوف» مشهودتر از جنبه خیالی آن است، ولی نویسنده در بیان این حماسه ماندگار غافل از تاثیرات هنری نبوده است، در حالی که کتاب «روضه الشهداء» بیشتر به ویژگی های هنری پایبند است تا روایت حقایق و واقعیات.