پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی

بغی یکی از مباحث مهم فقه سیاسی در تاریخ اسلام است که منشا آن آیه نهم سوره حجرات است. هرگاه دو گروه از مسلمانان با یکدیگر به جنگ بپردازند، باید بین آن ها صلح و آشتی برقرار کرد و اگر گروهی بر دیگری تجاوز و ستم کند، باید با ستمگر به قتال برخاست، تا به امر خداوند درآیند. اما بیشتر فقها با استناد به این آیه شریفه بغی را خروج از اطاعت امام عادل تعریف کرده اند. بر اساس ادله و قراین در عصر غیبت بغی شامل خروج کنندگان علیه جانشین امام علیه السلام که همان ولی فقیه جامع الشرایط است نیز می شود. به عبارت دیگر بغی شورش و قیام مسلحانه و برانداز و... علیه حاکم یا حکومت اسلامی است، که نوعی جنگ داخلی محسوب و مقابله با شورشیان و باغیان با امر ولی فقیه و حاکم اسلامی انجام می گیرد. ازآنجایی که جرم بغی به عصر مولای متقیان حضرت علی علیه السلام بازمی گردد، احکام و قواعد مربوط به بغات بر مبنای کتاب و سیره علوی است و حکومت اسلامی به دلیل اهمیت و موقعیت از ابتدا به ویژه در زمان حکومت امیرالمومنین علیه السلام با بغات مواجه و در زمان حاضر نیز حکومت اسلامی با محور ولایت فقیه با چنین رفتارهایی مواجه است. لذا برای هرگونه برخورد با باغیان باید به عملکرد حضرت تمسک جست و پیش از هرگونه اقدام قهرآمیز ضد بغات، آنان را ارشاد و راهنمایی و به شبهات احتمالی آنان پاسخ داد. لذا هدف اصلی در این نوشتار بررسی موضوع بغی به صورت تاریخی و فقهی و با استفاده از ابزار مطالعات کتابخانه ای و با روش توصیفی تحلیلی است.