امکان سنجی کثرت گرایی و شمول گرایی مذهبی از منظر امامیه

در باب حقانیت و نجات ، سه دیدگاه را می توان در ادیان نشان داد: انحصارگرایی، شمول گرایی و تکثر گرایی، در این مقاله در پی واکاوی هرکدام از این سه نظرگاه اما نه نوع دینی آنها، که نوع مذهبی شان، آن هم از منظر امامیه هستیم. شمول گرایان مذهبی شیعه، براین باورند که تنها یک دین، و در این دین، فقط پیروان یک مذهب بر حق هستند، اما نجات و رستگاری اخروی می تواند قلمروی فراتر از یک مذهب داشته باشد؛ در تبیین این موضع، راه های مختلفی را می توان پی گرفت، ازجمله: آنچه بنابه روایات ما، مایه نجات است(و در اصطلاح، از آنها به "دعایم" تعبیر می شود)چیزی فراتر از اصول دین(به تعبیر متاخران)نیست و اگر در روایاتی ولایت اضافه شده، مقصود امامت شیعی که اختصاصی امامیه است، نمی باشد، بلکه ناظر به همان محبت اهل بیت یا مرزگذاشتن با ناصبی هاست. برخی پا را از این فراتر گذاشته، و به رغم نادرست دانستن کثرت گرایی دینی ،از کثرت گرایی مذهبی دفاع می کنند؛اینان مستنداتی دارند، از جمله: همانطور که اجتهاد های درون مذهبی داریم و خطا در اجتهاد، فرد را از حریم مذهب بیرون نمی سازد، در سطح کلان هم اختلاف های مذهبی مایه ی خروج از اسلام نخواهد بود. این پژوهش می کوشد به شیوه تحلیلی ، ضمن دفاع از شمول گرایی مذهبی ،به معنای شمول نجات نسبت به مخالفان مذهبی در صورت پایبندی به اصول اسلامی و ناصبی نبودن ، امکان ارایه ی تقریر و تبیینی از کثرت گرایی مذهبی را نیز مطرح نماید.