ارزیابی تاثیر استرپتومایسس های خاک برد بر شاخص های رشدی گیاه گوجه فرنگی در شرایط تنش زیستی ناشی از شبه قارچ Phytophthora nicotianae

شبه قارچ (Breda de Haan) Phytophthora nicotianaeبیمارگر گیاهی ویرانگر با انتشار جهانی است که سبب پوسیدگی ریشه، میوه، برگ و طوقه گیاه می شود. این میکروارگانیسم یکی از مخرب ترین اوومیست های بیمارگر گیاهی به شمار می رود. گونه های فیتوفتورا به عنوان عامل بیماری های مختلف در تعداد زیادی از گیاهان صیفی و جالیز شناخته شده اند که در اثر حمله به گیاه، علایمی مانند مرگ گیاهچه، سوختگی اندام های هوایی و پوسیدگی میوه، ساقه، طوقه و ریشه ایجاد می کنند و در بیشتر موارد نیز منجر به مرگ میزبان می شوند. زیان های اقتصادی ناشی از P. nicotianae به دلیل تنوع میزبان و خسارت های زیست محیطی آن بسیار زیاد است؛ ازاین رو، کنترل این بیمارگر یک چالش مداوم محسوب می شود.

مواد و روش‏‏ها: 

به منظور کنترل بیولوژیک بیماری مزبور، از بین تعداد زیادی از اکتینومیست های خاکزی جداشده از استان کرمان سه جدایه M6، M8 و M215 انتخاب شدند که فعالیت ضد اوومیستی موثری علیه P. nicotianae نشان دادند. برای درک بهتر مکانیسم بازدارندگی این جدایه ها،آزمون کشت متقابل در شرایط آزمایشگاهی، اثر محرک رشدی و کنترل کنندگی بیمارگر ازطریق کاربرد جدایه های آنتاگونیست در شرایط گلخانه ای و شناسایی مولکولی آنتاگونیست منتخب با اعمال بهترین اثر مهارکنندگی بر بیماری در گیاه گوجه فرنگی رقم  Super Chefانجام شد.

سه جدایه M6 ،  M8و  M215 جداشده از خاک به منظور ارزیابی فعالیت آنتاگونیستی علیه بیمارگر P. nicotianae در گیاه گوجه فرنگی ارزیابی شدند. از بین آنها جدایه M8 در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای پس از آنالیز آماری، اثر مهارکنندگی بر بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه گوجه فرنگی اعمال کرد. مقایسه عملکرد جدایه های ارزیابی شده در شرایط گلخانه ای نشان داد جدایه M8 بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص های رشد گیاه گوجه فرنگی رقم Super Chef شامل ارتفاع بوته، تعداد گل، وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه داشت. جدایه مزبور براساس آنالیز توالی زیرواحد کوچک RNA ریبوزومی (16S rRNA)، شناسایی و براساس نتایج حاصل سویه شاخص Streptomyces venetus CMU-AB225T بالاترین شباهت (08/96 درصد) را با جدایه M8 داشت.

بحث و نتیجه ‏گیری:

 امید است بتوان از سویه M8 S. venetus درکودهای زیستی و تولید ترکیبات بازدارنده زیستی برای بیوکنترل بیمارگرهای گیاهی استفاده کرد. در این خصوص، در تحقیقاتی گزارش شده است که استفاده از عوامل مختلف کنترل زیستی مانند Trichoderma. harzianum و T. asperellum در کمپوست غنی شده می تواند برای کاهش علایم P. nicotianae در نهال های فلفل موثر باشد. در این راستا، تولید محصول بر پایه باکتری M8 S. venetus مستلزم انجام تحقیقات فراتری است؛ ازجمله برهمکنش باکتری مزبور با سایر میکروارگانیسم های مفید خاکزی و عدم تاثیر منفی در جمعیت میکروب های مفید خاک، بررسی دامنه فعالیت ضدمیکروبی باکتری علیه سایر قارچ ها و باکتری های بیمارگر گیاهی و ملاحظات ایمنی زیستی.