تحلیل الگوی همدیدی گرد و غبارهای فراگیر دوره سرد استان خوزستان

پدیده گرد و غبار در سال های اخیر در فصل سرد، به یکی از معضلات جدی استان خوزستان تبدیل شده است. هدف از این تحقیق، بررسی و تحلیل الگوی همدیدی گرد و غبارهای فراگیر استان خوزستان در دوره سرد سال است. برای این منظور داده های 20 ایستگاه سینوپتیکی از سازمان هواشناسی برای یک دوره کامل اقلیمی 19882017 استخراج شده است. سپس با اجرای تحلیل خوشه ای به شناسایی الگوهای موثر بر گرد و غبارهای خوزستان پرداخته شده است؛ نتایج نشان داد چهار الگوی جوی در ایجاد این پدیده در فصل سرد موثر بوده اند: 1. کم فشار دریای خزر- پرفشار سیبری، پرفشار اروپا؛ 2. پرفشار ادغامی اروپا، مدیترانه- کم فشار سودان، کم فشار شمال خزر؛ 3. کم فشار دریای عرب و پرفشار شمال آفریقا؛ 4. پرفشار سیبری- کم فشار سودان و کم فشار مدیترانه بوده است. الگوی اول (کم فشار دریای خزر- پرفشار سیبری، پرفشار اروپا) بیشترین میزان فراوانی و غالب ترین الگوی شناسایی شده است. با این حال، موقعیت مکانی فرود بلند مدیترانه در الگوهای شناسایی شده با تغییراتی همراه بوده و گاهی به سمت نواحی شمالی آفریقا کشیده شده است. بنابراین هنگامی که یک فرود عمیق در شرق مدیترانه ایجاد شود که جریانات شرق سوی آن با موج بادهای شمال آفریقا هم محور شوند و در نهایت در منطقه جنوب غرب کشور با واگرایی بالایی به هم ادغام شوند، در صورت فراهم بودن شرایط محیطی، با ایجاد ناپایداری در سطح زمین که ناشی از قرارگیری کم فشارهای تراز دریا بر روی بیابان های بزرگ خاورمیانه است، پدیده گرد و غبار در استان خوزستان ایجاد خواهد شد. علاوه بر این، در تشدید و شکل گیری گرد و غبار و فعال شدن کانون های گرد و غباری در منطقه، اختلاف شیو فشاری از عوامل موثر و مهم بر رخداد این پدیده بوده است. شناخت الگوهای سینوپتیکی مولد طوفان های گرد و غبار در فصول مختلف سال به پیش بینی رخداد گرد و غبار و صدور پیش آگاهی در این زمینه برای آمادگی و پیشگیری از اثرات سوء آن تا حد امکان کمک می کند.