ارزیابی فلزات سنگین ناشی از ریزگردهای بیابانی در اکوسیستم های مرتعی استان خوزستان

ریزگردهای بیابانی که از غرب به استان خوزستان وارد می شوند، به فلزات سنگین آلوده هستند و می توانند اکوسیستم منطقه را با خطر آلودگی مواجه سازند. شناسایی غلظت فلزات سنگین در ریزگردها و خاک مرتعی مناطق میزبان، می تواند میزان آلودگی منطقه را نمایان سازد و راهکاری برای حفاظت از سلامت موجودات زنده نشان دهد. برای دستیابی به این رهیافت، در پژوهش حاضر هشت منطقه در استان خوزستان تعیین شد و در دو بازه ی زمانی دوره ی سرد و گرم سال، ریزگردهای جوی توسط تله های رسوب گیر جمع آوری شد. سپس طی 6 مرتبه، از خاک مرتعی این هشت منطقه نمونه برداری شد. در آزمایشگاه نیز غلظت فلزات سنگین شامل سرب (Pb)، روی (Zn)، کادمیوم (Cd) و منگنز (Mn)، در ریزگردهای جوی و خاک مرتعی اندازه گیری شد. به منظور ارزیابی آلودگی خاک مرتعی، از شاخص زمین انباشتگی Igeo استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشینه ی فلز سرب در ریزگردهای جوی آبادان (3/40)، روی و کادمیوم در اهواز (365 و 72/1 میلی گرم در کیلوگرم) و منگنز در آبادان (548 میلی گرم در کیلوگرم) بود. غلظت فلزات سنگین در ریزگردهای جوی دوره ی گرم سال نیز بیش از دوره ی سرد سال بود. نتایج غلظت این فلزات در خاک مرتعی نشان داد که در خاک های مرتعی غرب استان خوزستان بیش از مناطق شرقی آن، فلزات سنگین وجود داشت = و بیشینه ی آن در مراتع آبادان و کمینه ی آن در ایذه بود. الگوی فلزات سنگین در ریزگردها و خاک مرتعی منطقه، Mn>Zn>Pb>Cd بود. بیشینه ی غلظت سرب، روی، کادمیوم و منگنز به ترتیب با میانگین 3/140، 16/450، 81/0 و 561 میلی گرم در کیلوگرم، در خاک مرتعی ایستگاه آبادان مشاهده شد. ارزیابی آلودگی نیز نشان داد که مناطق غربی استان از لحاظ سرب، روی و کادمیوم، در طبقه ی بسیار آلوده قرار داشتند و مناطق شرقی آن در طبقه ی کمی آلوده. بنابراین ورود ریزگردهای بیابانی به منطقه، دلیل اصلی افزایش و تجمع فلزات سنگین در خاک های مرتعی غرب استان خوزستان بود.