بررسی تاثیرسد مارون بر رژیم هیدرولوژیکی رودخانه جراحی

سدها به‌عنوان سازه‌ های هیدرولیکی عظیم، جریان رودخانه‏‌ها را در پایین‌ دست خود به‌طور گسترده تحت تاثیرقرار می‌دهند. ارزیابی نحوه و میزان این اثرگذاری، یکی از مسایل مهم در مطالعات کنترل سیلاب است. در مطالعه حاضر به بررسی روند تغییرات رژیم سالانه و سیلابی رودخانه جراحی در طی زمان و بررسی ارتباط این تغییرات با تاسیس سد مارون با استفاده پرداخته شد. بدین‌منظور نسبت به ترسیم نمودار های دبی متوسط سالانه و دبی حداکثر لحظه ‌ای در دو ایستگاه هیدرومتری ایدنک (بالادست سد) و بهبهان (پایین‏دست سد) پرداخته شد و از آزمون آماریt  جفتی (در نرم افزار SPSS) برای تحلیل اختلاف دبی حداکثر لحظه‌ ای سیلاب رودخانه جراحی در دوره زمانی 17 ساله قبل و بعد از بهره‌ برداری سد مارون استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان‌دهنده اثرگذاری سد مارون بر دبی‏‌های پیک سیلابی است؛ به گونه‌ ای که در بازه 17 ساله پس از تاریخ آبگیری سد مارون، دبی های پیک سیلابی در ایستگاه پایین‌دست سد نسبت به بازه 33 ساله قبل از افتتاح سد، به صورت چشمگیری کاهش یافته است (88/9 درصد کاهش پس از افتتاح سد). مقدار متوسط دبی حداکثر لحظه ‌ای در دو بازه ذکر شده قبل و بعد از احداث سد به‌ترتیب معادل 1757/9و 194 مترمکعب بر ثانیه است که نشان‌دهنده این است که سد مارون پیک‌ های لحظه‌ ای را مهار کرده است. آزمون آماری انجام شده نیز نشان می‌‏دهد که اختلاف معنی‌ داری میان دبی حداکثر لحظه‌ای قبل و بعد از افتتاح سد مارون، در ایستگاه هیدرومتری بالادست سد مشاهده نمی ‌شود؛ این در حالی است که در ایستگاه هیدرومتری پایین‌دست، اختلاف معنی ‌داری در سطح 1 درصد میان دبی‌های حداکثر لحظه‌ ای قبل و بعد از افتتاح سد مارون مشاهده می شود. اما در دو ایستگاه هیدرومتری بالادست (به‌عنوان ایستگاه شاهد) و پایین‌دست سد، روند تغییرات دبی‌های متوسط سالیانه بر هم منطبق و کاهشی است، که نشان می‌دهد این مسئله ناشی از خشکسالی و تغییرات اقلیمی بوده است.