برآورد توابع عملکرد گندم دیم با استفاده از پارامترهای اقلیمی و کاربرد روش های رگرسیونی چند متغیره

بیش از نیمی از اراضی کشاورزی در مناطق اقلیمی خشک و نیمه خشک، تحت کشت دیم هستند. متغیرهای اقلیمی بسیاری بر عملکرد محصولات دیم تاثیرگذارند که متغیرهای مربوط به بارش مهم ترین آن ها هستند. هدف مطالعه حاضر، تعیین توابع عملکرد گندم دیم در ایستگاه های تبریز، سراب و مراغه واقع در شرق حوضه دریاچه ارومیه با در نظر گرفتن تغییرات متغیرهای اقلیمی در طول مراحل مختلف رشد گندم دیم می باشد. به منظور مدل سازی عملکرد با استفاده از روش رگرسیون چندمتغیره، از متغیرهای بارش، تعداد رویداد های بارش موثر، کمبود بارش گیاهی، کمبود بارش مرجع و تبخیر-تعرق در شرایط دیم در طول شش مرحله رشد گندم دیم شامل جوانه زنی، اتمام جوانه زنی تا آغاز گل دهی، مرحله گل دهی، اتمام گل دهی تا آغاز پر شدن دانه، مرحله پر شدن دانه و کل فصل رشد استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، به طور کلی نوسانات بارش بیش ترین تاثیر را بر نوسانات عملکرد دارد. لذا شناسایی رژیم بارش و آنالیز مشخصات بارش در ارزیابی نوسانات عملکرد محصولات دیم حایز اهمیت است. در بین مراحل رشد نیز نوسان صفات مورد بررسی در کل فصل رشد نقش بیش تری در تعیین توابع عملکرد دارد. توابع عملکرد با استفاده از متغیرهایی که همبستگی معنی داری با عملکرد داشتند، تعیین شد. برای این منظور از داده های 22 سال و 3 سال به ترتیب برای واسنجی و صحت سنجی استفاده شد. نتایج ارزیابی ضریب کارآیی مدل و جذر میانگین مربعات خطای نرمال شده حاکی از کارآیی بهتر روش همزمان در برآورد عملکرد گندم دیم سراب (55/0= EF و 19/0NRMSE =) و دقت متوسط روش گام به گام در برآورد عملکرد گندم مراغه و تبریز است. در مراغه و تبریز روش گام به گام به ترتیب با مقادیر متوسط خطای نسبی 21 درصد و 6/15 درصد و در سراب نیز روش همزمان با متوسط خطای نسبی 5/16 درصد نتایج بهتری در برازش عملکرد داشتند.