ارزیابی مقایسه ای سامانه آبیاری موضعی (حباب ساز) و آبیاری سطحی (حوضچه ای) درختان نخل: مطالعه موردی منطقه بستک استان هرمزگان

در سال های اخیر به دلیل مواجهه با خشکسالی، بر ترویج کاربرد آبیاری قطره ای در سطح کشورتمرکز شده است. با توجه به کمبود منابع آب موجود، کشاورزان نیز به لزوم استفاده از سامانه آبیاری قطره ای پی برده اند. پایش و ارزیابی سامانه های موجود و در حال بهره برداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است که می تواند مانع از هدر رفت سرمایه شده و دستیابی به اهداف اصلی کاربرد آبیاری تحت فشار را فراهم سازد. خرما یکی از محصولات باغی است که نقش مهمی در امنیت غذایی و اقتصاد ملی ایفا می کند. از این رو هدف این پژوهش ارزیابی فنی و هیدرولیکی عملکرد سامانه آبیاری موضعی (حباب ساز) درختان نخل واقع در شهرستان بستک در استان هرمزگان و هم چنین مقایسه بهره وری آب این روش با روش آبیاری سطحی (حوضچه ای) رایج در این منطقه می باشد. بدین منظور دو مزرعه انتخاب گردید و با انداز گیری دبی و فشار حباب سازها در دو مرحله، پارامترهای ارزیابی محاسبه شد. طبق نتایج این پژوهش، راندمان بالقوه کاربرد در چارک پایین PELQ  و راندمان واقعی کاربرد در چارک پایین AELQ که بیانگر عملکرد کلی سامانه آبیاری موضعی (حباب ساز) می باشد در اسفندماه سال 1397، به ترتیب 21/29 و 44/32 و در خرداد ماه سال 1398، به ترتیب 64/32 و 26/36 بدست آمد. بنابراین سامانه آبیاری موضعی حباب ساز مورد ارزیابی در وضعیت ضعیف از نظر عملکرد قرار دارد. با آموزش به بهره بردار برای شستشوی صحیح و به موقع فیلتراسیون و یکسان باز کردن شیر فلکه های لوله های نیمه اصلی در حال کار می توان عملکرد سامانه آبیاری موضعی (حباب ساز) را بهبود بخشید. همچنین بهره وری آب برای خرمای رقم خنیزی که بین دو باغ محل انجام پژوهش مشترک بوده برای باغی که به روش حوضچه ای آبیاری می شد 18/0 کیلوگرم بر متر مکعب و در باغی که به روش حباب ساز آبیاری می شد 33/0 کیلوگرم بر متر مکعب به دست آمد. بنابراین سامانه آبیاری موضعی (حباب ساز)، بهره وری آب بیشتری نسبت به آبیاری سطحی داشت. نتایج نشان دادکه در شرایط کنونی بهره برداری از سامانه در باغ مورد نظر، با توجه به عدم آموزش بهره بردار، عدم حضور مهندس طراح در محل طرح و کسب اطلاعات دقیق از محل اجرای طرح و همچنین نبود نظارت صحیح بر اجرای سامانه آبیاری قطره ای، عملکرد سامانه در حد قابل انتظار نبوده است.