مطالعه آزمایشگاهی ضریب جریان سرریزهای تناسبی خطی در آبگیر جانبی

اندازه گیری دقیق بده جریان در مجاری روباز و شبکه های انتقال آب و فاضلاب از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده، به طوری که تاکنون انواع مختلفی از سازه ها از قبیل سرریزها، روزنه ها، فلوم ها و دریچه های کشویی به منظور اندازه گیری بده جریان ارایه شده اند. سرریزهای تناسبی دسته ای از سرریزهای لبه تیز هستند که به دلیل حساسیت کم نسبت به تغییر عمق بالادست از دقت بالایی برخوردار می باشند. در سرریزهای تناسبی نوع خطی، رابطه میان بده و بار آبی خطی است، در حالی که در انواع جذری و لگاریتمی آن، رابطه خطی به ترتیب میان بده و جذر بار آبی و لگاریتم بار آبی برقرار می باشد. در این تحقیق بر اساس مبانی نظری موجود در زمینه سرریزهای تناسبی و روش طراحی بدون بعد، سه نوع سرریز تناسبی خطی با مقاطع دودکشی، مثلثی معکوس و دو مثلثی معکوس طراحی و ساخته شده و در آبگیر جانبی یک کانال با مقطع مستطیلی تعبیه شدند. با انجام حدود 400 آزمایش در محدوده بده 2 الی 16 لیتر بر ثانیه بر روی سرریزها، برقراری رابطه خطی میان بده و بار آبی در سرریزهای جانبی از نوع تناسبی خطی، به صورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش ها نشان دادند که ضریب بده در شرایطی که این سریزها به عنوان آبگیر جانبی مورد استفاده قرار گیرند تابعی از نسبت های بدون بعد بار آبی به ارتفاع تاج سرریز و طول تاج سرریز به ارتفاع تاج سرریز می باشد. با استفاده از بخش عمده ای از نتایج آزمایشگاهی رابطه ای میان بده و ضریب جریان برای هر کدام از سرریزها به دست آمد. مقایسه نتایج حاصل از روابط به دست آمده با باقیمانده نتایج آزمایشگاهی نشان داد که متوسط خطای معادلات ارایه شده برابر با 5/1 درصد است که بیانگر دقت مناسب روابط ارایه شده می باشد. به منظور برآورد حساسیت آزمایشگاهی سرریزهای فوق از رابطه ی برازش داده شده میان بده و بار آبی هر یک از سرریزها استفاده گردید. نتایج نشان داد که در میان سرریزهای تناسبی خطی، سرریز دو مثلثی معکوس با محدوده ی رفتار خطی بیشتر دارای عملکرد بهتر و مطلوب تری به عنوان آبگیر جانبی دارا می باشد.